Edebali İslamiyat Dergisi

Yazarlar: Yakup HAFIZOĞLU

Konular:Din Bilimi

Anahtar Kelimeler:Bâkillânî,Kelam,İman,Mü’min,Fasık,İslam,Küfür

Özet: Bu çalışmada İmam Eş’ârî’’nin kelâmi görüşlerini sistemli bir hale getirip mezhep kimliğini kazandıran Ebu Bekr el-Bâkillânî’nin İman, İslam ve küfür kavramları hakkındaki düşünceleri ele alınmıştır. Şurası bir gerçek ki bu üç kavram, kelam tarihi ve literatüründe tartışılan teolojik konular içerisinde önemli bir yere sahiptir. Hatta bu kavramlar, kelami ekollerin kimliklerinin oluşmasında ayırt edici nitelik arzetmektedir. Hz. Peygamberin vefatını müteakiben hicri birinci asrın sonlarına doğru İslam coğrafyasında ortaya çıkan siyasi kargaşa ve anlaşmazlıklar neticesinde iman, imanın mahiyeti ve büyük günah işleyen müminin durumu tartışılmıştır. Eş’ârî kelamınınönemli temsilcilerinden biri olan Bâkillânî, iman, İslam ve küfür kavramlarına eserlerinde yer vererek bu kavramlarla ilgili görüş ve düşüncelerini akli ve nakli delillerle savunmuştur. İmanı tasdik olarak tanımlayan Bâkillânî, onu kadim ve muhdes (yaratılmış) iman şeklinde iki kısma ayırmıştır. Bâkillânî, kadim ve muhdes imanı açıklarken bilgi ve âlem anlayışında olduğu üzere görüşlerini felsefi argümanlarla da desteklemiştir. Ona göre İmanın mahalli kalp, İslam’ın mahalli ise bedenin organlarıdır. İmanda artma ve eksilme, tasdik dışındaki söz ve ameller için geçerlidir. İman ve İslam kavramları anlam itibariyle birbirinden faklı olup iman, İslam kavramını da içine alan geniş bir anlamı ihata etmektedir. İmanın karşıtı olan küfür kavramı genel olarak “örtme, kaplama” anlamına gelmektedir. Bâkillânî, küfrü, kalbin üzerini kaplayan bir örtüye benzetir. Çünkü küfür, bir perde gibi imanın üzerini örterek insanın Allah’ı bilmesini engellemektedir.

---