HAFIZA
Yazarlar: Cengiz MENTEŞ
Konular:Felsefe
Anahtar Kelimeler:İsteme,Tasarımlar Dünyası,Özgür İrade,Kendi-İçin Varlık,Zamansallık,Beden
Özet: Gerek zamansallık gerekse de beden kavramı düşünce tarihinde değişik pencerelerden de olsa sıklıkla ele alınarak irdelenmiştir. Bu çalışmada zamansallık ve beden kavramları determinist Arthur Schopenhauer (1788-1860) ve indeterminist Jean Paul Sartre (1905-1980) bakış açılarıyla ele alınarak incelenmiştir. Bu doğrultuda filozofların zamansallık ve bedene ilişkin görüşlerini önemli ölçüde etkilemekte olan varlık anlayışları analiz edilmiştir. Schopenhauer’in ve Sartre’ın birbirlerine göre oldukça farklı olan varlık anlayışları, onların zamansallık ve beden anlayışları üzerinden kendisini açığa çıkarmaktadır. Bu nedenle düşünürlerin zamansallık ve beden kavramından ne anladıklarının irdelenmesi, esasında onların varlık anlayışlarını ortaya çıkaracaktır. İnsanın özgür iradeye sahip olup olmadığı hususunda karşıt görüşlerde olan iki düşünürden Schopenhauer kuramında her şeyin kök nedeni, isteme kavramına dayandırılmakta ve insanın da dâhil olduğu tasarımlar dünyası, istemenin görüngüleri veya tasarımları olarak ele alınarak nedenselliğe tabi olan ancak özgür olmayan varlıklar olarak tanımlanmaktadır. Hâlbuki özgürlüğün filozofu olan Sartre açısından insan; bir yönüyle kendinde-varlık olarak neyse odur, bir yönüyle de kendi-için varlık olarak -bilinç yapısı nedeniyle-her zaman olduğundan fazla olan, kendisini sürekli aşan özgür bir varlıktır. Bu doğrultuda istemeyi öz kabul eden Schopenhauer için zamansallık isteme için geçerli değildir ve istemeyle onun tasarımları arasında köprü kurulması yalnızca beden üzerinden olanaklıdır. Sartre açısından ise kendi-için varlık, kendisini dünyada zamansallığıyla gerçekleştirirken bedeniyle de dünyaya açılmaktadır.