Anadolu ve Balkan Araştırmaları Dergisi
Yazarlar: ["Hülya UZUNTAŞ"]
Konular:-
DOI:10.32953/abad.1162508
Anahtar Kelimeler:Dede Korkut Kitabı,Dresden Yazması,Günbed Yazması,Ḳaġan/ Ḳaḳan.
Özet: Oğuzların destani mahiyetteki hikâyelerini ihtiva eden Dede Korkut Kitabı’nın ilim âlemince bilinen ilk yazması, Dresden Krallık Kütüphanesinde Henricus Orthobius Fleischer tarafından bulunan Dresden yazmasıdır. Bu yazma bir giriş ve on iki farklı hikâyeyi içermektedir. Dresden yazmasının ardından sırası ile, Dresden yazmasına göre daha az hacimli ve bir giriş ile Dresden yazmasındaki altı hikâyeyi ihtiva eden Vatikan yazması, 22 sayfalık Ankara yazması, 61 sayfalık Günbed yazması ve son olarak da Dresden yazması ile büyük ölçüde paralel olduğu belirtilen, harekeli ve hacimli Bursa yazması bulunmuştur. Yakın dönemde Dede Korkut Kitabı’nın yeni yazmalarının gün yüzüne çıkması ile Dede Korkut Kitabı üzerindeki çalışmalar yoğunluk kazanmıştır. Bir yandan yeni bulunan yazmalar üzerinde çalışmalar yapılırken diğer yandan mevcut yazmalardaki tereddütlü ibarelerin çözümlenmesi için yeni bulunan yazmalardaki aynılık, benzerlik veya paralelliklerden istifade edilmektedir. Biz bu çalışmada Dede Korkut Kitabı’nın Dresden yazmasında aslan hayvan isminden önce toplam sekiz kez kullanılan “hiddetli, öfkeli, kızgın” anlamındaki ḳaġan kelimesi ile Günbed yazmasının haşiyesinde “ẓāhir ḳaan ve ḫaḳan dėmekdür. pādişāh maʻnāsına” şeklinde açıklanan ve fil hayvan isminden sonra, aslan hayvan isminden önce birer kez kullanılan ḳaḳan kelimesi arasındaki ilgiyi, başka bir tarihî Türkçe metindeki paralel örnekten de hareketle açıklamaya çalışacağız.