Anadolu ve Balkan Araştırmaları Dergisi
Yazarlar: Yaşar UĞURLU
Konular:Sosyal
DOI:10.32953/abad.448234
Anahtar Kelimeler:Osmanlı,Çirmen,Balkan,Merkez-taşra
Özet: Osmanlı, XIII. yüzyılın sonlarında Anadolu Selçukluları ile Bizans sınırları arasında kendisini gaza’ya adamış küçük bir uç beyliği olarak tarih sahnesine çıkmıştır. Bu gaza faaliyetlerinin merkezini Balkanlar oluşturmuştur. Osmanlı fetihlerinin Balkanlar’da hızla yayılmasıyla sancak denilen idari birimler oluşturulmuştur. Bu bağlamda, Rumeli’de Gelibolu ve Vize’den sonra Çirmen Sancağı kurulmuştur. Çirmen’in sancak merkezi olmasında Meriç Vadisi’ne hâkim ve Edirne’yi koruyacak stratejik bir konumda olması etkili olmuştur. Çirmen Sancağı, stratejik konumu sebebiyle Osmanlı’nın ilk askeri zümresini oluşturan yaya ve müsellem teşkilatının merkezlerinden biri olarak, askeri üs vazifesi gören bir uç sancağı olarak gelişmiştir. Bu özelliğini 16. Yüzyıl sonlarına kadar korumuştur. Bu çalışma ile Osmanlı Devletinin Balkanlar’daki fetihlerinde önemli bir üs görevi gören Çirmen Sancağının merkez ile olan ilişkileri ortaya konmaya çalışılacaktır. Bu bağlamda, Çirmen’e ait şu ana kadar tespit edilmiş yegâne şeriyye sicil defteri olan, 15. Numaralı Çirmen Şeriyye Sicil Defteri kullanılmıştır. Bu sicil defterinde yer alan ve merkezden gönderilen ferman ve berat belgeleri esas alınmıştır. Bu suretle, merkez ile taşra arasındaki bürokratik ilişkinin hangi yollarla sağlandığı ve merkez ile taşra arasındaki ilişkilerin hangi konular üzerinde yoğunlaştığı tespit edilerek, Çirmen örneği üzerinden, Osmanlı idare tarihi çalışmalarına mütevazı bir katkı sunulmak istenmektedir.