Kafdağı
Yazarlar: ["Dursun Can EYÜBOĞLU"]
Konular:-
DOI:10.51469/kafdagi.1181115
Anahtar Kelimeler:Dede Korkut,Kan Turali,Kanli Koca,Selcen Hatun,Kangli
Özet: Dede Korkut Kitabı’ndaki altıncı boy Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı Boyu’dur. Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı Boyu’nda ve Kan Turalı ve Selcen Hatun tiplerinde en eskisi tarihin derinliklerine uzanan birçok tarihi-destani-efsanevi-mitolojik tabaka bulunmaktadır. Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı Boyu’nda tarihi-coğrafi-edebi-kültürel olarak başlıca iki tabaka bulunmaktadır: Alt Tabaka ve Üst Tabaka. Alt Tabaka En Eski Devirler Tabakası, İskit/Saka-Hun-Kanglı-Usun Tabakası, Göktürk-Türgiş Tabakası, Oğuz Tabakası’ndan oluşmaktadır. Bütün bu tarihi dönemler Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı Boyu’nu ve Kan Turalı ve Selcen Hatun tiplerini şekillendirmiştir. Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı Boyu’nun mitolojik-şamanistik kökleri olabilir. Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı Boyu ile Kam Böri’nin Oğlu Bamsı Beyrek Boyu’nun en alt tabakası aynıdır. Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı Boyu’nun İskit/Saka-Hun-Kanglı-Usun dönemine uzanan bir alt tabakası vardır. Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı Boyu’nun alt tabakası Kanglılar/Kangarlar/Kang-kü ile ilgilidir. Kan Turalı’nın babasının adı Kanlı Koca tarihi süreç içerisinde; İskitler/Sakalar, Kanglılar/Kangarlar, daha sonra Peçenekler ve Kara Türgişler ile ilgili olmuştur. Dede Korkut’taki Kan Turalı, Batı Türkleri’nin ünlü efsanevi hükümdarı Alp Er Tonga yani Afrasyab, İran-Turan mücadelesinde adı geçen tarihi, destani, efsanevi Tur/Turan kahramanıdır. Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı Boyu’nun bir alt tabakası Göktürk-Türgiş dönemiyle ilgilidir. Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı Boyu’nun bir alt tabakası Oğuz dönemiyle ilgilidir. Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı Boyu’nun Töreli Beğ adlı bir Türkmenistan varyantının olması, boyda geçen birçok yer adı, diğer Orta Asya Türk destanları ile benzerlikleri, bu boyun tarihi köklerinin Oğuzlar’ın Orta Asya’da bulundukları 10.-11. yüzyıllardan daha eski bir tarihe ait olduğunu göstermektedir. Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı Boyu’nun en üst tabakası sonraki dönemlerle ilgilidir. Bu çalışmada Dede Korkut’taki Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı Boyu’nun tarihi incelenmiştir.