Denetişim
Yazarlar: Cevdet BOZKURT
Konular:-
Anahtar Kelimeler:Üst yönetici,Gerçekleştirme görevlisi,Harcama yetkilisi,Ön mali kontrol,Muhasebe yetkilisi,Hesap verebilirlik,Mali saydamlık
Özet: Kamu Mali Yönetimimize köklü değişiklikler getiren 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, 1927 yılından beri uygulanmakta olan 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanununu 01.01.2006 tarihi itibarıyla yürürlükten kaldırmıştır. Kamu yönetimi alanında Dünyadaki gelişmelerden de etkilenerek hazırlanmış olan söz konusu Kanunla; uluslararası standartlara ve AB normlarına uygun bir mali yönetim hedeflenmiş olup, Yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte; mali saydamlık, hesap verme sorumluluğu, kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılması gibi çağdaş mali yönetim ilkeleri kamu mali mevzuatımıza girmiştir. Söz konusu değişiklikler kapsamında, Maliye Bakanlığı ve Sayıştay’ın harcama öncesi kontrol yetkisi (vize, tescil) kaldırılmış ve bu kontrolün, yönetsel sorumluluk çerçevesinde ilgili birimler tarafından yerine getirilmesi yönünde ilke benimsenmiştir. Ayrıca, ödeme sürecinde yetkisi bulunmasına rağmen, yeterince sorumluluğu bulunmayan bakan (ita amiri) ile üst yöneticiler (müsteşarlar, genel müdürler vb.) harcama süreci dışında bırakılmış, buna karşın, harcama sürecinde fiilen görev alan ve bütçesine ödenek konulan her biriminüst amiri konumundaki harcama yetkilisi ile gerçekleştirme görevlileri süreçte etkin konuma getirilmiştir. Saymanların (muhasebe yetkililerinin) da ödeme aşamasında uygunluk denetimi yapma yetkileri ortadan kaldırılmıştır. Başka bir ifadeyle, sürecin aktörlerinin hukuksal sorumlulukları ve fonksiyonları 5018 sayılı Yasayla yeniden tasarlanmıştır. Böylelikle, yetki ve sorumluluk dengesi daha gerçekçi bir şekilde tabana yayılmış olup, bu durum Yasanın özünde bulunan ve çağdaş kamu mali yönetimin temel ilkelerinden biri olan “hesap verebilirlik” ilkesinin de hayata geçirilmesine ortam hazırlamıştır. Yine söz konusu Yasayla, iç kontrol sisteminin tüm kamu idarelerinde kurulması öngörülmüş olup, gerek Yasa maddeleri arasında ve gerekse Yasa hükümlerine dayanılarak Maliye Bakanlığınca hazırlanan İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslara ait Yönetmelik ile Kamu İç Kontrol Standartları Tebliğinde bu bağlamda, idarelere yol gösterici ve aynı zamanda idareleri bağlayıcı nitelikte düzenlemeler yapılmıştır. Ancak, kamu mali yönetimi ve kontrol alanında 5018 sayılı Yasa ile gerekli düzenlemeler yapılmış olmasına rağmen, söz konusu Yasayı tamamlar konumda bulunan kamu yönetimi (personel rejimi) alanındaki tamamlayıcı nitelikteki diğer yasal değişikliklerin henüz yapılmamış olması bir eksiklik olarak değerlendirilmektedir