Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi
Yazarlar: Ahmet KILIÇ, Ersin UYSAL
Konular:-
Anahtar Kelimeler:Kelaynak Kuşu,Geronticus eremita,Üreme,Yuva,Yavru,Birecik
Özet: Türkiye’deki kelaynak kuşları Geronticus eremita Fas’ta bulunan kelaynak kuşlarından sonraki ikinci büyük kolonidir. Anadolu’da yalnızca Şanlıurfa-Birecik’te yaşar. Tabiatta soyu tükenmiş olarak kabul edilir. Uzun yıllardan 1977’den beri kafeslerde korunmaya çalışılmaktadır. Üreme döneminin başında kafeslerden doğaya salınmaktadır. Üremelerini tabiatta doğal olarak gerçekleştirirler. Üreme döneminin bitiminde yeniden kafeslere alınırlar. Birecik’teki kelaynak kuşlarının üremeleri konusunda uzun yıllardan beri çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmada üreme konusundaki boşluk doldurulmaya çalışılmıştır. Araştırma üreme döneminde haftada 1-2 gün olarak gerçekleştirilmiştir. 2013 Mart ayı başında 152 adet kelaynak kuşu tabiata salınmıştır. Eş oluşturmayı kafeslerde gerçekleştirmiş olan çiftler tabiattaki ilk günlerinden itibaren yuvalarını korumaya geçerler. Mevcut 42 yuvadan 34 tanesinde kuluçka gerçekleştirilmiştir. Başlangıçta yavru sayısı / yuva başına 60/29= 2,06 dır. Dokuz yuvada üç adet yavru görülmüştür. 13 yuvada ise iki yavru tespit edilmiştir. Uçan yavru sayısı / yuva başına 38/29= 1,31 dir. Kelaynak kuşu yetiştirilme istasyonundaki kaya yuva veya tahta yuvada başarılı ve başarısız olma durumunun yuva tiplerindeki değişime göre istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde değişmiştir Chi-Square=10,211; p=0,006 . Haziran 2013 sonunda sayılan kelaynak kuşu sayısı 165 adettir. Bunlardan 34 tanesi 2013 yılının yavrusudur. Altı adet kelaynak kuşu uydu alıcı takılı göçe bırakılmıştır. Kafeslerde 159 adet kelaynak kuşu bulunmaktadır. 2013 üreme dönemi sonunda kafeslerde kelaynak kuşu sayısı artışı yalnızca yedi adettir