Black Sea Journal of Agriculture
Yazarlar: Seyma SARIBAŞ, Ahmet BALKAYA, Dilek KANDEMİR, Onur KARAAĞAÇ
Konular:Mühendislik, Ziraat
Anahtar Kelimeler:Genetik kaynaklar,Anaç ıslahı,Aşılı patlıcan fidesi,Kök mimarisi
Özet: Aşılı sebze üretiminde anaç performansını etkileyen önemli faktörlerden birisi de anaçların kök yapısı ve stres koşulları altında topraktaki kök gelişim kabiliyetidir. Bu çalışmada, anaç ıslah programı kapsamında geliştirilen türler arası patlıcan anaç adaylarının (Solanum melongena x Solanum aethiopicum) kök mimarileri ve kök kalitesini oluşturan unsurların belirlenmesi amaçlanmıştır. Geliştirilen anaç adaylarının klasik testlemeler sonucunda, Fusarium (Fusarium oxysporum f. sp. melongenae) ve Verticillium (Verticillium dahliae Kleb.) solgunluk hastalıkları ile kök-ur nematoduna (Meloidogyne incognita) dayanıklı oldukları belirlenmiştir. Patlıcan anaç adaylarının açık arazide ve kontrollü sera şartlarında (25 °C ± 1) köklenme düzeyleri araştırılmıştır. Denemede, 8 adet hibrit patlıcan anaç adayı ile 3 adet ticari hibrit anaç çeşidi (Hawk, Köksal, AGR-703) kullanılmıştır. Bitkiler, açık arazi koşullarında ve kontrollü sera şartlarında 50 gün süreyle yetiştirilmiştir. Patlıcan anaçlarının fenotipik kök mimarilerinin incelenmesi ve köklenme düzeylerinin ayrıntılı olarak belirlenmesi amacıyla WinRhizo kök analiz programı (Regent Instrument Inc. Canada) kullanılmıştır. WinRhizo programı ile yapılan kök analizi sonucunda, kök mimarilerini ortaya koyan kök parametreleri (toplam kök uzunluğu (cm), kök yüzey alanı (cm2), kök hacmi (cm3), kök kuru ağırlığı (g), ortalama kök çapı (mm), belirlenmiştir. Ayrıca; patlıcan anaçlarının köklerine ait uç, çatallanma ve kesişme sayısı değerleri de tespit edilmiştir. Toplam kök uzunluğu (cm) değerleri, 1299 cm (RS-8) ile 4322 cm (RS-6) arasında değişim göstermiştir. RS-6 anacının kök kalitesi yönünden hem sera ve hem de açık arazi koşullarındayüksek performansı gösterdiği saptanmıştır. Anaçların köklerine ait uç sayıları bakımından değerlendirme yapıldığında; RS-6 ve RS-1 anaçları sırasıyla 22538 adet ve 21111 adetyüksek uç sayısı değerlerine ulaşmıştır. En düşük uç sayısı değeri ise RS-7 (10269 adet) anacında belirlenmiştir. Genel olarak RS-6 ve RS-1 anaçlarının; kök ucu, kök dallanma sayısı ve kesişen kök sayıları yönünden, kontrol anaç çeşitlerden daha yüksek değerlere sahip olduğu bulunmuştur. Araştırma sonucunda; hem serada ve hem de açıkta birçok kök parametresi yönünden patlıcan anaç adaylarının ticari anaçlara göre daha iyi bir köklenme yapısına ve ticari anaç olarak kullanılabilme potansiyeline sahip oldukları tespit edilmiştir.