Gaziantep Üniversitesi Ayıntab Araştırmaları Dergisi
Yazarlar: Zülfiye KOÇAK
Konular:Sosyal
Anahtar Kelimeler:Ayntab,Kadın,Mahkeme,Şer‘iyye Sicili,Hukuk.
Özet: Cumhuriyetten önce Ayntab, günümüzde Gaziantep olarak bilinen şehir, Güneydoğu Anadolu ile kuzey Suriye arasında, stratejik bir bölgede kurulduğundan ilk çağlardan bu yana birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Yavuz Sultan Selim zamanında Osmanlı topraklarına katıldıktan sonra ilk önce Arap daha sonra Şam ardından zaman zaman Zülkadriye zaman zaman Halep Vilayetine sancak statüsüyle bağlanmıştır. 1818 yılında sancak statüsünden çıkarılarak Halep Vilayetine bağlı bir kaza haline getirilmiş ve bu durum Cumhuriyet dönemine kadar devam etmiştir. Ayntab, Osmanlı egemenliğine alındıktan sonra adli teşkilatın kurulmasına paralel olarak düzenli şekilde mahkeme kayıtları tutulmuş ve bu kayıtların büyük kısmı günümüze kadar ulaşmıştır. Kadı sicilleri ya da şer‘iyye sicilleri olarak bilinen bu kayıtların incelenmesi şehrin sosyal tarihinin ortaya konulması açısından son derece önemlidir. Bu çalışmada 1600-1650 yılları arasında Ayıntab mahkemesinde tutulan 17 adet şer‘iyye sicil defteri kullanılarak kadınların evlenme, boşanma, mehir, nafaka, miras, alacak-verecek, alım-satım, hibe-temlik ve vakıf işleri gibi çeşitli konularda mahkemeleri kullanma pratiklerine örnekler verilerek hak arama mücadeleleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.