Akademik Platform İslami Araştırmalar Dergisi

Yazarlar: Ali DURMUŞ

Konular:Din Bilimi

Anahtar Kelimeler:İslam Mezhepleri Tarihi,Osmanlı Devleti,Kadızâdeliler Hareketi,Musâfaha,İnhinâ

Özet: Bu makale 17. Yüzyılda Osmanlı Devletinde dinî siyasî sebeplerle ortaya çıkan, yaklaşık bir asır boyunca devleti çeşitli yönlerden meşgul eden ve bazı kutuplaşmalara neden olan Kadızâdeliler Hareketi’nin musâfaha ve inhinâ ile ilgili görüşlerini içermektedir. Kadızâde Mehmed Efendi’ye nispetle Kadızâdeliler olarak anılan söz konusu hareket tarih boyunca çeşitli zamanlarda ve coğrafyalarda tartışılan bir takım itikadî, fıkhî ve tasavvufî meseleleri yeniden gündeme taşımıştır. Bu meseleler arasında musâfaha ve inhinâ da bu açıdan dikkat çekmektedir. Dolayısıyla bu noktadan hareketle, çalışmamızın temeli onların bu iki kavram hakkındaki düşünceleri üzerine oluşturulmuştur. Bunun yanı sıra Kadızâdeliler hareketinin ortaya çıkışından itibaren tarihi süreç içerisindeki gelişiminden, hareketi temsil eden liderlerden ve mutasavvıf muhaliflerinden kısaca bahsedilmiştir. Ayrıca Kadızâdelilerden önce, tarih boyunca İslam uleması arasında çeşitli yönlerle tartışılan “musâfaha ve inhinâ” kavramlarının anlamları ele alınmış, ulema ve fukahanın konuyla ilgili lehte ve aleyhte olan görüşleri aktarılarak değerlendirilmiştir. Ardından söz konusu iki konuya yer veren Kadızâde Mehmed Efendi, Ahmed Rûmî Akhisârî, Üstuvânî Mehmed Efendi ve Vânî Mehmed Efendi’nin konuyla ilgili görüşleri aktarılarak değerlendirilmiştir. Bununla birlikte Kadızadelilerin muhalifleri olan Halvetîlerden konuya dair fikir beyan eden Abdülmecid Sivâsî Efendi’nin düşünceleri de kısaca özetlenmiştir.

---