Akademik Platform İslami Araştırmalar Dergisi
Yazarlar: Bekir KARADAĞ
Konular:Din Bilimi
Anahtar Kelimeler:Memlükler,Fıkıh,Fakih,El-Yâsâ,Vakıf
Özet: Bu makalede bir dönem Mısır’da hüküm süren Memlükler döneminde fıkıh ilmi ve bu dönemde yaşayan fakihlerin durumu ele alınmaktadır. Makalede Cengizhan kanunu olarak adlandırılan el-Yâsâ’nın bazı hükümleri dönemin tanığı olan Makrîzî’den aktarılmakta ve Mısır halkının bu kavramla ilgili tasarrufundan bahsedilmektedir. Müellif, Memlük sultanlarının el-Yâsâ’dan etkilendiklerini, aralarındaki davalarda söz konusu kanunu takip ettikleri ve bundan dolayı hâciblik adında bir kurumun teşekkül ettiğini belirtmektedir. Makalede Memlük sultanlarının geldikleri bölgelerde yaygın olan iktâ‛ sistemini getirdiklerini ve bu sistemin halk üzerindeki olumsuz etkisinden bahsedilmektedir. Memlüklerin uygulamaları karşısında ezilen halkın biricik sığınağı ise fakihler olmuştur. Zira bu dönemdeki fakihlerin aristokrat olan Memlük yöneticileri karşısında bir duruş sergilediklerini, üstelik fakihlerin yöneticiler nezdinde itibarlarının olduğunu belirtmektedir. Makalede söz konusu dönemdeki uygulamalarının etkisiyle özellikle vakıf konusuyla ilgili bazı kavramların fıkıh eserlerine girdiği, bu meselelerin tartışıldığı ve bu konuda bazı müstakil eserlerin telif edildiği belirtilmiştir. Bu makale, fakihlerin İslâm hukuk tarihindeki bazı problemlerle nasıl mücadele ettiği ve söz konusu problemlerin fıkıh eserlerinde nasıl yer aldığını incelemesi açısından önem arz etmektedir.