Akademik Platform İslami Araştırmalar Dergisi
Yazarlar: Cihan KILIÇ
Konular:-
Anahtar Kelimeler:Ruznamçe,Müderris,Kadı,Kadıasker
Özet: Tedris, kaza ve fetva görevlerini ifa eden Osmanlı ilmiye sınıfı mensuplarının eğitim basamakları ve onların ilmiye tarikindeki hareketliliği ilmiye sisteminin işleyişi açısından oldukça önemlidir. Tarihi süreç içerisinde çeşitli değişikliklere uğrayan ilmiye sınıfını ve müderris atamalarını takip etmeninsağlıklı yöntemi, söz konusu atama kayıtlarını toplu olarak içeren defterleri incelemekle elde edilecektir. Kadıaskerlerin yetkisi dahilindeki atama kayıtlarını içeren Ruznamçeler, ilmiye sınıfını oluşturan ulemânın ilmiye sınıfı içerisindeki hareketliliğini gösterenönemli kaynaklardandır. Bu sebeple ilmiye sınıfının kariyer sistemini anlayabilmek için üyelerinin kayıtları içeren ruznamçelerden elde edilen verilerin değerlendirilmesi ve kullanılması kaçınılmazdır. Bu çalışmada Kadıasker Damatzâde Mustafa Rasih Efendi’ye ait Ruznamçe içerisindeki müderris atamaları ele alınmıştır. Damadzâde, klasik dönem yapılanmasının değişmeye başladığı, ulemânın siyasi çekişmelere taraf olduğu bir dönemde, XVII. Yüzyılın ikinci yarısında görev yapmıştır. Onun görev süresi olan Aralık 1670-Nisan 1672 tarihleri arasında müderris atamalarına ilişkin kayıtlar üzerinde fikir yürütülebilecek kadar bulunmaktadır. Bu sebeple Mustafa Rasih Efendi’nin Ruznamçesi araştırmaya konu edinmiştir. Bu çalışmada, XVII. yüzyılın ikinci yarısında müderris olarak göreve başlayan Osmanlı ulemâsının mülazımlikten itibaren ilmiye sistemi içerisinde katettiği kariyer basamaklarını, bu basamaklar arasındaki geçirdiği süreleri, müderrislikten-müderrisliğe ve müderrislikten-kadılığa hareketleri incelenmiş, bu hareketlilikle ilgili istatistiki veriler elde edilmiş, aynı zamanda işleyiş hakkında yorumlarda bulunulmuştur. Ayrıca tedris görevi ile kaza görevini yerine getiren görevliler arasında görev yönünden benzerlikler ve farklılıklar ortaya konulmuş, bu görevlilerin tedris ve kaza görevleri arasındaki geçiş imkan ve usulleri ele alınmıştır. Böylece müderris ve kadı atamaları özelinde ilmiye sınıfının genel işleyişinin anlaşılmasına ve tarih içerisindeki sürecine ışık tutulmaya çalışılmıştır.