Akademik Platform İslami Araştırmalar Dergisi
Yazarlar: Gülsüm ESEN
Konular:Din Bilimi
Anahtar Kelimeler:Gözlem,Grover Maxwell
Özet: Yakın geçmişimizde imkânsız olduğunu düşündüğümüz halde, bugün bir karadeliğin fotoğrafını çekebiliyor ve protonun büyüklüğünü ölçebiliyoruz. Pek çok yeni gezegen keşfediyor, atom altı parçacıkları takip edebiliyoruz. Dahası, insanî sınırlarımızı aşarak yaptığımız her gözlem bize, daha önce bilmediğimiz yeni fenomenleri haber veriyor. Biz de tespit ettiğimiz bu yeni fenomenleri, fenomenin kendi mahalline ve algıladığımız dünyaya uyumlu olacak şekilde ontolojik bir statüyle konumlandırıyoruz. Fakat; bilimin günümüzdeki bu başarısı, yalnızca bu konumlandırma sürecini yönetmekle kalmıyor, aynı zamanda eskiden beri sürüp gelen bir tartışmanın yeni bir formunu da bilim felsefesi filozoflarının gündemine taşıyor; gözlemin epistemik değeri. İnsanın dış dünya ile kurduğu irtibatı genelde algı, özelde ise gözlem/görme iledir. Fail olarak insan, varlığın inşasını gözlemin üzerine kurma eğilimindedir. Bilim de gözlemlemek için geliştirdiği araçlarla insanın varlık ile irtibatını sistemli hale getirerek, bu irtibatı genişletir ve derinleştirir. Gözlem, bir nesneyi, durumu veya olayı maksatlı olarak inceleme anlamını ima ediyor olsa da gözlem ile görmenin birbirilerinin yerine geçecek şekilde kullanılması yaygındır. Dolayısıyla gözlem, denildiğinde bizdeki çağrışımı biyolojik olarak görme fiili olmaktadır. Bilimsel realistler, bilimsel araştırmada kullanılan gözlemin dış dünyayı olduğu gibi aktardığını, failin görme ile dünyanın doğru ya da yaklaşık olarak doğru bilgisini elde ettiğini savunurlar. Onlara göre, bilimin gerçek başarısı da burada yatmaktadır. Fakat bu savunu pek çok açıdan eleştiriye maruz kalmaktadır. Antirealistler, araçlı gözlemin, araçsız gözlemden ayrı tutulması gerektiği hususunda ısrarcıdır. Bizim bu makale ile amacımız, bilimsel realizmin dış dünyanın gözlemlenebilirliği ve yeni fenomenelerin ontolojik statüsünü korumak için geliştirmiş oldukları argümanların bir betimlemesini yaparken, argümanaların birbirileri ile olan ilişkilerini gözler önüne sermektir.