Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi

Yazarlar: Aigerim ABDIKHANOVA, Zhanat AKHMETOVA

Konular:Sosyal

Anahtar Kelimeler:Kazak Siyası Yapısı,Üç Cüz Partisi,Rusya,Alaş Part

Özet: Geleneksel Kazak siyasi yapısı, XIX Yüzyıl başlarında kurumsal hâle gelen Rus müdahaleleri sonucunda daha “modern” bir biçime evrilmeye başlamıştır. XIX. Yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkmaya başlayan Kazak aydınları, Kazak gelenek ve âdetlerini göz ardı eden bu sömürgeci Rus düzenlemelerine alternatif geliştirmekte gecikmedi. Ancak Rus sömürgeci gücünün 1822, 1867, 1868, 1886 ve 1891 yıllarında gerçekleştirdiği kapsamlı kanunlar, geleneksel Kazak siyasi yapısının parçalanarak Rus tarzı bir sistemin egemen olmasının yolunu açtı. Bir diğer deyişle Kazak siyasi yapısının modernleşmesinin kökeninde öncelikle Rus sömürgeci uygulamaları yatmaktadır. Fakat Rus kanun ve uygulamaları modernleşme sürecinin tek kaynağı değildir. İlk Kazakça süreli yayınlar, Kazakça kitaplar, ilk Kazak siyasi partileri, Kazak kurultayları, ilk Kazak özerk yönetimi gibi uygulamalar Kazak aydınlarının girişimleriyle gerçekleşmiştir. Bu nedenle Kazak aydınlarının düşünce ve faaliyetleri Kazak siyasi modernleşmesinin ana kaynaklarından biridir. Özellikle de “Üç Cüz” partisi siyasi-demokratik görüşü savunarak Kazakların Çarlık Rusya’dan bağımsızlığını kazanmasını istemiştir. Araştırmada bu dava uğrunda mücadele veren parti ve onun kurucularından biri olan Kölbay Tögisov’un öncülüğü ile kurulan “Üç Cüz” partisi hakkında detaylı biçimde bilgi verilmektedir.

---