Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi
Yazarlar: Meryem ARSLAN
Konular:Sosyal
Anahtar Kelimeler:Türk dili,Honaz ağzı,Söz varlığı,Bitkiler,Bitki hastalıkları
Özet: Ağızlarda yalnızca Türkçenin tarihi gelişimine ışık tutabilecek verileri değil halk irfanı adı verilen kültürel birikimleri ve tecrübeleri de bulmak mümkündür. Bunların içerisinde hastalık adları ve tedavileri önemli bir yer tutar. Hastalık adları içerisinde bitki hastalıklarının da önemli bir yeri vardır. Ancak bu hastalıklarla ilgili birikimlerin Türk dili alanında yeterince toplanmadığı ve incelenmediği görülmüştür. Buna karşılık bunlarla ilgili araştırmaların ziraat ve botanik alanında yoğunlaştığı ve daha çok Latince şeklinde adlandırıldığı fark edilmiştir. Bu açıdan bunların unutulmadan toplanması ve Türkçenin söz varlığına kazandırılması gerekliliği kendini hissettirmektedir. Buna küçük bir katkı sunmak amacıyla Honaz’da kullanıldığı tespit edilen geleneksel bitki hastalıkları tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışma sonucunda ateş yanıı˛ı, ay yenisi (ol-), balgam bul-, belinden Kuru-, büzlenme, çiçek dökme, Çürüme, dişi boş, gazal bul-, gün yanı˛ı, Karado˛u ol-, Karaleke, kına kına bul-, külleme, meỵvesi ÇoK gel-, san ol-, so˛uK elle-, so˛uK Vur-, su Vur-, suSuz Kal-, suya bo˛dur-, suya kesTir-, tolu beresi, tolu Çırpması, tolu Vurgunu, tolu/yā˛mır PaTlaTması, uÇ Kuruması, yatma, yer da˛ı, yeTişTir(e)meme, bambıl dadan-, basıra bul-, eyef KurTu zararı, KurT, KurTlanma, mantar, mille-, tel gibi hastalıklara rastlanmıştır. Onların da susuzluktan yağışa, bitkiden tohuma değişebilen nedenlerle oluşabildiği belirlenmiştir. Bunların içerisinde ay yenisi ol- hastalığının inanca dayalı olduğu düşünülmektedir.