Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi
Yazarlar: Meder SALİEV
Konular:Sosyal
Anahtar Kelimeler:Osmanalı Sıdık Uulu,İslam dini,Eğitim,Usul-i cedit okulları,Medreseler
Özet: Bu makalede ilk eğitimini geleneksel eğitim merkezi olan medreselerden başlayıp, İsmail Gaspıralı’nın öncülüğünde açılmış olan yeni usulde eğitim veren, dönemin “Usul-ı cedit” okulu Ufa’daki “Medrese-i Aliye” medresesinden mezun olan, Kırgızların ilk tarih yazarı Osmanalı Sıdık Uulu’nun yaklaşık on beş yıllık bir araştırmasının sonucunda ele almış olduğu 1913 ve 1914 yıllarında Ufa şehrinde yayınlanan “Tarih-i Kırgız Şadmaniya” ve “Muhtasar Tarih-i Kırgıziya” adlı eserlerinin örneğinde, 19.yüzyılın ortalarıyla 20.yüzyılın başlarında Kırgızların Rus işgalinden önceki ve Rus yönetimi esnasındaki sosyal hayatı, yaşam şartları, dinî bilgileri ve eğitim durumları üzerinde durulmuştur. Kırgızistan topraklarının Ruslar tarafından işgal edilmesinden önce Kırgızlara karşı Hokand Hanlığı yönetiminin uygulamış olduğu baskıların izleri ile birlikte Rus işgalinden sonra Rusların uygulamış olduğu baskıların izleri üzerinde durulmuştur. Bununla birlikte Kırgızların cedit hareketinden önceki eğitim seviyesi ve dinî bilgileri ile birlikte, cedit hareketinden sonra açılmış olan usul-ı cedit okullarının sayesinde ulaşmış oldukları dünyevi ve dinî eğitim sistemleri üzerindeki değişikliklerin ve gelişmelerin izleri üzerinde durulmuştur.