Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi
Yazarlar: Hikmet Koraş
Konular:-
Anahtar Kelimeler:Sosyalist Realizm,Gabit Müsirepov,Ulpan romanı,Siyasi propaganda,Kenesarı Bağımsızlık Hareketi
Özet: Gabit Müsirepov, Birinci Dünya Savaşı, Bolşevik İhtilali ve İkinci Dünya Savaşı gibi Kazakların hayatını da etkileyen dünya çapında, önemli olaylara şahit olmuş Sovyet dönemi Kazak edebiyatının önemli simalarından birisidir. Kazak edebiyatının önemli eserlerinden birisi olan Ulpan da Gabit Müsirepov’un sözde Kazaklarda kadın konusunu işlediği bir eserdir. Pek çok bilimsel çalışmada Ulpan romanından bahsedilirken üzerinde durulan husus Kazakların kadına bakışı, Kazak toplumunda kadının yeri olduğu; adı geçen romana adını da veren Ulpan’ın Kazakların kadın algısını değiştirdiği, pek çok eski anlayışı yıktığıdır. Romanda, bahsedilen hususlar işlenmekle beraber yabancı gözüyle okunduğunda ilk dikkati çeken husus yapılan siyasi propagandadır. Romanda Ulpan ve kendisinden 40 yaş büyük olan eşi yüceltilirken, Sovyet döneminden çok önce yaşanmış olmasına rağmen Kazakların milli bağımsızlık hareketleri çapul ve yağma hareketleri olarak gösterilip, milli kahramanlar da çapulcu ve eşkıya olarak tanıtılmaktadır. Roman kahramanlarından Eseney, çapul ve yağma hareketleri olarak gösterilen milli bağımsızlık hareketlerinin karşısında, bu hareketi gerçekleştirenlere karşı Çarlık ordusu yanında yer almış ve etkili olmuş bir isim olarak lanse edilir. Rus ordularıyla işbirliği yapmış olmasına rağmen Eseney bir boy lideri olarak yaptıkları ile eleştirilir ve onun yanlışları Ulpan tarafından telafi ettirilerek Ulpan roman kahramanı olarak yüceltilir. Bu, Sovyet döneminde sınırları çizilen “Sosyalist Realizm” sanat anlayışının uygulanmasından başka bir şey değildir. Yazarın zaman zaman romana müdahaleleri edebi eseri teknik yönden zayıflatır. Kazak edebiyatının 20. Yüzyılın ilk çeyreğinde roman türüyle tanıştığı dikkate alınırsa bu roman örneğinde yazarın pek de başarılı olduğu söylenemez.