Izmir Democracy University Social Sciences Journal

Yazarlar: ["Bayram BAYRAKDAR"]

Konular:-

Anahtar Kelimeler:Ankara Savaşı,Şeyh Bedreddin Ayaklanması,MUsa Çelebi,Mehmet Çelebi,Fetret Devri,Börklüce Mustafa,Torlak Kemal

Özet: 15. yüzyıl başlarında Ankara bozgunundan (1402) sonra başlayan Anadolu beyliklerinde restorasyon dönemi olarak tanımlayacağımız bir süreçte, orta çağın bilinen klasik taht kavgalarının yanında, hâttâ, Osmanlı devleti ve toplumu adına Timur işgal ve istilâsından daha radikal gördüğüm sosyo-politik bir ayaklanma olgusu ile yüz yüze gelindi. Bu anlamda Şeyh Bedreddin ihtilâli, Sultan Sencer döneminde Horasan bölgesinde çıkan Oğuz ayaklanması (1153), Türkiye Selçuklularında Babaîler kıyamı (1236) ile kimi ortak yönlerden kıyaslanabilir bir kitlesel halk hareketi olarak ortaya çıkmıştır. Sultan Sencer dönemindeki Oğuz kıyamı salt politik bir ayaklanma iken, Babaîler ve Şeyh Bedreddin ayaklanmaları dini ve sosyo-politik bir olgu olarak değerlendirilebilir. Şeyh Bedreddin ayaklanması, Osmanlı Devleti tarihinde beylikten devlete geçiş sürecinde, 28 Temmuz 1402 Ankara bozgununun getirdiği kaotik sürecin bir sonucu olarak Anadolu ve Rumeli’de gelişen bir kalkışmadır. Karaburun’daki Börklüce Mustafa ve Manisa yöresindeki Torlak Kemal isyanlarını Şeyh Bedreddin kalkışması ile birlikte almak gerekir; çünkü, Şeyh Bedreddin’in açık ya da örtülü önderliğinde ve bir halk kıyamı olarak başlayan tarihsel olgu modern anlamda bir ihtilâlci başkaldırı biçiminde tanımlanmalıdır. 15.yüzyılın ilk çeyreğinde başlayan ihtilâl, Anadolu’da Balkanlar’da ve Avrupa’da yankı bulmuştur. Bu dini ve sosyal hareket, toplum düzenini temelinden değiştirmeyi amaç edinen bir ihtilal hareketi olarak ele almak yanlış olmaz.

---