Izmir Democracy University Social Sciences Journal

Yazarlar: Sıdıka TAMTÜRK, Bayram BAYRAKDAR

Konular:Arkeoloji, Tarih

Anahtar Kelimeler:Osmanlı İmparatorluğu,Efes Harabelerinin Nakli,John Turtle Wood,Osman Hamdi Bey,Tarihi Eser Kaçakçılığı

Özet: Bu çalışma 19. yüzyılda Efes Harabeleri’nin İngiltere’ye nasıl götürüldüğünü bilimsel verilerle ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Birçok medeniyeti içinde barındıran Anadolu toprakları, sahip olduğu kültürel varlıklar sebebiyle tarih boyunca Batılı devletlerin ilgisini çekmiştir. Kimlik arayışında olan Avrupalı devletler Anadolu’da bulunan antik kentler üzerinde yoğunlaşmışlar ve buralarda pek çok kazı çalışmaları yapmışlardır. Kazı çalışmaları yapılan kentlerden birisi de Efes antik kentidir. 2015 yılı itibariyle UNESCO Dünya Kültür Mirası listesine alınan Efes kentindeki çalışmalar, İngiltere ve Avusturya tarafından yürütülmüştür. Bu kazı çalışmaları sırasında bulunan antik eserler kazıları yapan ülkelerin müzelerine taşınmıştır. Eserleri arama ve taşıma işlemleri sırasında pek çok antik eser de tahrip edilmiştir. Avrupa’da eski eser bilinci Rönesans ile başlarken, Osmanlı Devleti’nde çok geç oluşmuştur. 19. yüzyılda dağılma ve çöküş sürecinde olan Osmanlı Devleti içinde bulunduğu siyasi durum sebebiyle eski eserlere gereken önemi gösterememiştir. Efes antik kentindeki ilk kazılar, 1869 yılında İngiliz Mühendis John Turtle Wood tarafından başlatılmıştır. Padişah adına müze kurulması bahanesiyle bir garda toplanan antik eserler İzmir limanından gemilerle İngiltere’ye götürülmüştür. Osmanlı Devlet yöneticileri bu durumu çok geç fark etmişlerdir. Bu durum başta Osman Hamdi Bey olmak üzere bazı aydınlar tarafından tepki ile karşılanmış ve birtakım önlemler almaya çalışılmıştır.

---