Bayburt Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi
Yazarlar: Orhan ERDOĞAN
Konular:Mühendislik, Ortak Disiplinler
Anahtar Kelimeler:TOPSIS,Alt Yüklenici,Risk,Risk Analizi,İnşaat
Özet: Tüm sektörlerde yaşanan teknolojik gelişmeler beraberinde değişimleri de getirmiştir. Özellikle 2000’li yıllardan sonra bu süreç büyük ivme kazanmıştır. Bu dönem de teknoloji ile birlikte gelişen ekonomik veriler her alanda olduğu gibi inşaat endüstrisini de etkilemiş ve son yıllarda özellikle 2000 li yılların son çeyreği içerisinde özellikle inşaat sektöründe farklı yapılaşmaya geçilmiştir. Bu dönemde geleneksel inşaat malzemeleri haricinde gelişen teknoloji ile birlikte endüstriyel yapı malzemelerinin kullanılması ve sonrasında da akıllı konut- ofis – fabrika tasarım ve üretim sürecine geçilmesi kendi içerisinde de uzmanlık gerektiren işleri ortaya çıkarmıştır. Yaşanan bu değişim ve gelişim projelerle birlikte sektörde de farklı bir yapılanmaya geçilmesini zorunlu hale getirmiştir. Gelişen bu süreç, adına alt yüklenici ( taşeron ) denilen kavramı oluşturmuş , kendi içerisinde gelişip ( TDK ‘ya gore taşeron ;Büyük bir işin bir bölümünü yaptırmayı, asıl müteahhitten kendi üzerine alan ikinci müteahhit olarak geçmektedir. )hızlı büyümesine neden olmuştur. Bu dönemde genel anlamda inşaat endüstrisi içerisinde yer alan ana yüklenici inşaat firmaları ,aldıkları projelerin büyük bir kısmını veya farklı bölümlerini karlılık oranları ile piyasa rekabet şartlarını arttırmak adına parçalayarak veya bir bütün olarak alt yüklenici firmalara yaptırmaya başladılar. Firmalar bu sayede hem genel giderlerini hem de olası şantiye risklerini alt yüklenicilerle paylaşarak kendilerine daha rahat hareket alanları yaratmışlardır. Bu konuda yapılan bilimsel araştırmalarda da inşaat işlerinin %80-90 oranında alt yüklenici tarafından yapıldığı gözlemlenmiştir. (Hizne- Tracey ,1994) Dolayısıyla, bu alanda faaliyet gösteren firmaların taahütlerinin yerine getirilmesinde kazanılan başarının,doğrudan alt yüklenici firmaların başarılarınada bağlı olduğunu göstermektedir.İnşaat endüstrisi içerisinde bu derece etki ve öneme sahip olan alt yüklenicilerin yapılan bu tez çalışmasında, tüm risk faktörleri incelenmiş, seçim kriterleri belirlenmiştir. Alt yüklenici seçimi ana yükleniciler için proje başarısı açısından çok stratejik bir öneme sahiptir. Geleneksel( kurumsal olmayan firmalarda görülür ) alt yüklenici firma seçimi ayrı olmak üzere ,büyük kurumsal firmalarda gözlemlenen seçim kriterlerinde ise yapısında sayısal ve sayısal olmayan kriterleri birarada barındıran,çok kriterli bir karar verme problemi niteliğine sahiptir. Bu tez çalışmamızda alt yüklenici seçim probleminde sayısal kriterler ele alınmış, alt yüklenici firmaların seçiminde TOPSİS ( Technique For Order Preference By Similarity To An Ideal Solution) tekniği kullanılmış ve sonuçlar değerlendirilmiştir. Uygulamada kullanılan TOPSİS ( Technique For Order Preference By Similarity To An Ideal Solution) yönteminde ise; Türkiye’de inşaat sektörü alanında ana yüklenici olarak faaliyet gösteren kurumsal bir inşaat firmasının altyüklenici firma değerlendirme ve seçim kriterleri uygulanarak ideal çözeme ulaşma hedeflenmiştir. Tez çalışmamızın ana amacı ; şantiyelerde yaşanan problemli ve her türlü yoruma açık bu süreci doğru yönetmek, şantiyede proje yönetim kadrolarının daha objektif karar almalarına olanak sağlamak ve sahada oluşabilecek hatalı imalatların önüne geçebilmek adına ilgili oluşabilecek riskleri minimize etmek ve inşaat maliyetleri, işin süresi ile kalitesi açısından son derece stratejik öneme sahip alt yüklenici seçimine sayısal verilerle katkı sağlamaktır.