Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tarih Dergisi
Yazarlar: Duygu TANIDI
Konular:Sosyal
Anahtar Kelimeler:Mahkeme,Kadı defteri,Rusçuk,Sosyal hayat
Özet: Osmanlı dönemi şer’i mahkemelerde görülen davaların tutulduğu defter demek olan ve “kadı defteri, şer’i defter, defter, defatir-i şer’iyye, şer’iyye sicili” şeklinde kullanımları bulunan belge türü, diğer birçok tarihi konu türlerini olduğu gibi içerdiği dönemin sosyal hayatını aydınlatma adına da önemli ve gerekli kaynakların başında gelmektedir. Bu defterlerden biri olan ve günümüzde Bulgaristan’da bulunan Rusçuk bölgesine ait, XVII. yüzyılının son çeyreğini kapsayan R3 numaralı kadı defterinin verileri ışığında hazırlanan bu çalışmada, söz konusu bölge halkının sosyal hayatı incelenmektedir. Bölgede işlenen cinayet, yaralama, ırza geçme gibi suçlar; aile hukukunun kapsamındaki boşanma, vasi tayini, tereke ve miras gibi kayıtların yanında satım akdi, köleler ile ilgili hüccetler ilgili kadı defterinde bulunmaktadır. Ayrıca II. Viyana Kuşatmasının reayayı ve devlet görevlilerini nasıl etkilediği merkezden (İstanbul: payitaht) gelen emir ve ferman ile buyruldulardan elde edilen bilgiler ışığında araştırılmıştır. Bu bağlamda bölgede yaşayan reayanın kendi aralarındaki, merkezi hükümet ve bu merkezi temsil görevi olan hükümet yetkililerin ilişkilerinde de savaş psikolojinin topluma sirayet ettiği gözlenmiştir. Böylelikle son zamanlarda yaygın olan yerel tarih araştırmalarına katkı sunulması hedeflenmiştir.