Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tarih Dergisi
Yazarlar: Sezer MARALLİ
Konular:Sosyal
Anahtar Kelimeler:Harf İnkılâbı,Yeni Alfabe,Arap Alfabesi,Gazete,Kitapçı
Özet: Türkler tarih boyunca geniş coğrafyalara yayılmaları sebebiyle pek çok alfabe kullanmışlardır. Bu alfabeler genel olarak Kök-Türk, Soğd, Çin, Tibet, Süryani, Mani, Brahmi, Passepa, Yunan, Ermeni, Kiril, Peçenek, Kuman alfabeleridir. İslamiyet’in kabulüyle birlikte ise Arap alfabesinin yaygınlaştığı görülmektedir. Osmanlı Devleti de Arap alfabesini benimsemiş ve kullanmıştır. Ancak Arap Alfabesinin Türkçenin yazımına uygun olmaması sebebiyle birtakım güçlükler ortaya çıkmıştır. Bu durum ilerleyen süreçte Osmanlı aydınları arasında alfabenin ıslahı veya farklı bir alfabeye geçilmesi tartışmalarını başlatmıştır. Tanzimat ve Meşrutiyet dönemlerinde alfabenin ıslahı veya değiştirilmesi eksenli uzun tartışmalar yaşanmıştır. Muhtelif zamanlarda birtakım denemeler de yapılmıştır. Ancak hiçbir deneme kesin sonuca ulaşma noktasında başarılı olamamıştır. Enver Paşa tarafından benimsenen harflerin ayrık yazılması ilkesi ise orduda denenmişse de 1. Dünya Savaşı’nın yıkıcı etkileri arasında geniş bir kabul görememiştir. Osmanlı Devleti’nin yıkılıp Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla da alfabe tartışmaları kaldığı yerden devam etmiştir. Ancak Mustafa Kemal Paşa tartışmalara bir nokta koyarak Latin esaslı yeni Türk alfabesini ilan etmiştir. Böylece tüm yurt genelinde yeni harflerin öğrenilmesi için bir seferberlik başlamıştır. Kamu kuruluşları, öğretmenler, milletvekilleri, özel kuruluşların katkılarıyla beraber çok daha hızlı geri dönüşlerin alındığı görülmektedir. Buna rağmen İnkılâptan belli ölçüde zarar görenler kuruluşlar da olmuştur. Bu noktada gazeteler, dergiler, matbaalar, kitapçıların belli oranda sıkıntılar yaşadığı görülmektedir. Bu çalışmamızda Harf İnkılâbı ve bu sürecin birtakım yansımalarını inceleyeceğiz.