Kıbrıs Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi

Yazarlar: Nazım BERATLI

Konular:Sosyal

Anahtar Kelimeler:Lefke,Strasanor,Strabo,Bakır

Özet: Kıbrıs’ın uzun tarihinde Lefke, her zaman için önemli bir yerleşim birimi özelliğini korumuştur. Bu gerçeği, adayı  ziyaret eden gezginlerin Kıbrıs’ı tanıtmak üzere kaleme aldıkları seyahatnamelerden öğreniyoruz. Ünlü coğrafyacı Strabo’dan başlayarak, MÖ çağlardan beri, bu kasabadan bahsedilmektedir. Burada önceden Strasanor, sonra Arsinoe ve Büyük İskender’den sonra, İmparatorluğu bölüşülürken, Mısır’ı alan 1. Ptoleme’den beri de Lefke diye bir kasabanın bulunduğu biliniyor. Modern tıbbın üç öncülünden biri olan Galenos’un aktardıklarından, Lefke’ninazından Roma döneminden beri bir bakır madenciliği merkezi olduğu, belgelidir. Ünlü Kıbrıslı orta çağ tarihçisi Maharias’tan, Lüzinyan döneminde 1426’da çıkan isyanın üç merkezinden biri Lefke’dir. 1570’de adaya Osmanlı çıkarması aşikar hale gelince, toplanan milis ordusuna 300 stradiot ve 1 yüzbaşı ile katılan Kıbrıs’ın büyük yerleşim birimlerinde biri de Lefke’dir. Bunu da Kıbrıslı rahip Calippo’nun Venedik Doçuna yazdığı mektuptan öğrenmekteyiz. 18.yy’da adayı ziyaret eden Mariti’den de Osmanlı döneminde Lefke’nin öneminin, pamuk, dut, (ipek böcekciliği) ve şeker kamışı tarımı yapılmasına izin veren sulak yapısından kaynaklandığı görülüyor. Mariti, adadabir süre önce yer almış Çil Osman İsyanı’nda da Lefke’nin asilerin sığındıkları bir yer olduğunu anlatır. İsyan geleneği kültürden bağımsız olarak sürmüş. Ayni dönemde adada bulunan Drummond ise “limandan biraz içerde yer alan amfi teatr” şeklindeki mümbid topraklardan bahseder. İngiliz döneminde ise ünlü İngiliz diplomat, Kıbrıs Valisi Sir Ronald Storrs, kasabamızdan “ Yafa’dan bile lezzetli portakalların yetiştirildiği bir yer” diye bahsederek, Mağusa’dan başlayan demiryolunun, Lefke’ye kadar uzatılmasını talep eder. Bildirimizde, tarih boyunca Lefke hakkında yazmış bulunan gezgin ve yabancı memurların, kaleminden Lefke tarihine kısa bir bakış aktarıyoruz.

---