İran ve Turan Tarihi Araştırmaları Dergisi

Yazarlar: Gamze İME

Konular:Tarih

Anahtar Kelimeler:İran,Yenileşme,Emir Kebir,Kaçar Devleti,Nasıreddin Şah

Özet: İran’da batı tarzı reform hareketleri, Kaçar Hanedanlığı’nın hüküm sürdüğü dönemde (1795-1925) başladı. Tıpkı Osmanlı Devleti’nde yapıldığı gibi İran’daki bu reform süreci de önce askerî reformlar şeklinde, sonra farklı alanlara yayılarak kendini gösterdi. İran’da görülen bu reform hareketleri 19. yüzyılın bu devlet için önemli bir zaman dilimi olduğunu ortaya koyar. İran’da modern anlamda reform hareketlerinin başladığı dönem, Kaçar Devleti döneminin dördüncü hükümdarı Nasıreddin Şah’ın (1848-1896) sadrazamı Mîrza Tâki Han’ın diğer adıyla Emir Kebir’in sadaret yıllarına (1848-1851) denk gelmektedir. Nasıreddin Şah, tahta çıktıktan sonra onu sadrazam olarak tayin etmiş ve kendisine "emir-i kebir" ve "atabeg-i a'zam" unvanlarını verdi. Nasıreddin Şah’ın hocası ve aynı zamanda ilk sadrazamı olan Mîrza Tâki Han, bahsi geçen dönemde İran’daki reform hareketlerinde ön plana çıkarak bu hususta önemli çalışmalar yaptı. Mîrzâ Tâki, askerî, hukuk, eğitim, kültür, ekonomi, sağlık, idarî olmak üzere birçok alanda geniş çaplı bir reform hareketi başlattı. Bu çalışmada Kaçar Devleti döneminin önemli devlet adamlarından Emir Kebir’in İran’daki yenileşme hareketleri sürecine katkıları ele alınacaktır.

---