İran ve Turan Tarihi Araştırmaları Dergisi
Yazarlar: Berna KORUCU ÜÇÜNCÜ
Konular:Sosyal
Anahtar Kelimeler:Hindistan,Pan-İslamizm,Bopal Nevvablığı
Özet: XVI. yüzyıldan itibaren Osmanlı Devleti ile Hindistan’daki Müslüman devletler arasındaki ilişkiler genellikle Halifelik ve Hac meseleleri üzerine gelişmiştir. İki ülke arasındaki ilişkilerin seyrine etki eden bir diğer sebep ise Osmanlı Devleti’nin sonraki yüzyıllardagüçlü Müslüman devlet olmasıdır. Çünkü 1707’den itibaren Baburlular zayıflamaya başlamış ve ortaya çıkan pek çok yerel Müslüman devlet İngilizlerin egemenliğine girmiştir. İngilizlere karşı zor durumda kalan yerli devletlerin Osmanlı Devleti ile irtibat kurmak istedikleri görülmektedir. XVIII. yüzyılın sonlarına doğru Malabar Sultanlığı ve Maysor Devleti İngiliz işgaline ve Hristiyan misyoner faaliyetlerine karşın Osmanlı Halifesiyle ittifak kurmak istemişlerdir. Ancak 1799’da Maysor Sultanı Tipu’nun ölmesi üzerine İngilizlere karşı direnen son yerel Müslüman devlet de ortadan kalkmıştır. Böylece İngiliz hakimiyeti Hindistan’da giderek hızlanmıştır. İngiliz hakimiyeti altında da Müslüman devletlerin Osmanlı Sultanları ile irtibat kurdukları görülmektedir. Bunlardan biri de XVIII. yüzyılın başlarında orta Hindistan’da kurulan ve Haydarabad Devleti’nden sonraönemli Müslüman devlet olan Bopal Devleti’dir. Bopal Nevvablarından sırasıyla iktidara gelen Kudsiye Begüm, İskender Begüm, Şah Cihan Begüm ve Cihan Begüm Osmanlı Devleti’ne Mekke ve Medine vasıtasıyla hediyeler göndererek iki ülke arasındaki ilişkileri geliştirmek istemişlerdir. 1868’de İskender Begüm, annesi Kudsiye Begüm ve kızı Şah Cihan Begüm Hac ziyaretinde bulunarak Osmanlı Sultanı’na hediyeler göndermiştir. II. Abdülhamid döneminde ise Bopal hakimelerinin Hilafet makamına olan bağlılıkları onları 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı‘nda Osmanlı Devleti’ne yardım etmeye sevk etmiştir. Bu savaşta Şah Cihan Begüm ve eşi Sıddık Hasan Han Osmanlı Devleti’ne maddi yardım göndermişlerdir. Yine Şah Cihan Begüm’den sonra nevvab olan kızı Cihan Begüm de 1903 yılında Hicaz’a gelerek hac ettikten sonra maddi yardımlarda bulunmuştur. II. Abdülhamid dönemi Hindistan Müslümanlarının Osmanlı Devleti ile olan ilişkileri genellikle İttihad-ı İslam (Pan-İslamizm) çerçevesi içinde değerlendirilmiştir. Ancak yerel Müslüman devletlerden biri olan Bopal Nevvablığı’nın Osmanlı Devleti ile ilişkilerine dair bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışmada Şah Cihan Begüm ve ondan sonra nevvab olan kızı Sultan Cihan Begüm’ün II. Abdülhamid ile olan ilişkileri incelenecektir.