Journal of Islamicjerusalem Studies
Yazarlar: Abdullah ÇAKMAK
Konular:Tarih
DOI:10.31456/beytulmakdis.525714
Anahtar Kelimeler:Osmanlı Devleti,Divan-ı Hümayun,Şam Ahkâm Defterleri,Beytülmakdis,Vakıf
Özet: Geçmişte birçok medeniyete beşiklik eden Beytülmakdis, aynı zamanda her üç semavi dinin kutsal saydığı kadim bir şehirdir. Şehirdeki Müslüman hâkimiyeti ise -yaklaşık bir asırlık Haçlı işgali hariç- Hz. Ömer'in Kudüs'ü fethinden (638) Osmanlı Devleti’nin bölge yönetimini İngilizlere bırakmasına kadar (1917) yaklaşık on üç asırlık bir zaman dilimini kapsamaktadır. Osmanlı hâkimiyetindeki Kudüs'ün sosyal hayatının tanzim edilmesinde başat rol oynayan kurumlardan biri vakıflardır. Osmanlı Devleti öncelikli olarak Beytülmakdis'te bulunan kadim vakıfları tescil ve ibka etmiş, bununla da yetinmeyerek gerekli gördüğü alanlarda yeni vakıflar kurmuştur. Bunun yanında şehirde yaşayan gayrimüslim azınlıkların inanç ve ibadet özgürlüğünü temin etmek maksadıyla kendilerine ait vakıfları da tanıyarak bu vakıfların verdikleri hizmetlerin devamlılığını sağlamıştır. Bu çalışma, Osmanlı merkez yönetimininönemli karar organı olan Divan-ı Hümayun'dan Beytülmakdis vakıflarıyla ilgili çıkan kararların değerlendirmesini yapmayı amaçlamaktadır. Çalışmamızın ana kaynağını 1798-1841 yıllarını kapsayan Şam Ahkâm Defterleri oluşturmaktadır. Bu minvalde defterlerde yer alan ilgili hükümler tespit edilerek; Beytülmakdis vakıflarına dair alınan kararların nicelik ve nitelikleri ile bu vakıflara dair merkezî yönetimin tasarruflarının ne olduğu ortaya konmaya çalışılacaktır.