Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi
Yazarlar: ["Aynur BİLMEZ ÖZÇINAR"]
Konular:-
DOI:10.47495/okufbed.1107586
Anahtar Kelimeler:Susam,Sesamum indicum L.,Genotip,Adaptasyon,Ekoloji
Özet: Yağlı tohum bitkisi olan susam, ağırlıklı olarak dünyanın tropikal ve subtropikal bölgelerinde yetiştirilmektedir. Bitki tohumları %42-54 oranında kaliteli yağ, %22-25 protein ve %20-25 karbonhidrat içerir. Yüksek miktarda besin bileşeni içeren susam tohumları, spesifik antioksidan aktivitesi nedeniyle geleneksel bir sağlık gıdası olarak tüketilmektedir. Bu ürün genellikle dünyanın kurak ve yarı kurak bölgelerinde yetiştirilmektedir. Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde karasal iklimin hüküm sürdüğü Siirt'te çimlenme tarihi, vejetasyon dönemi, ilk çiçeklenme zamanı, son çiçeklenme zamanı, bitki boyu, ilk dal yüksekliği, dal sayısı, bitki başına düşen kapsül sayısı ve verim açısından yüksek performans gösteren toplam 23 farklı susam genotipinden en iyi genotipi seçmek amacıyla bir araştırma yapılmıştır. Çalışma sonucunda, çalışmada gözlenen parametreler için genotipler arasında önemli farklılıklar tespit edilmiştir. Bitki boyu, ilk dal boyu, dal sayısı, bitkideki kapsül sayısı, kapsüldeki tohum sayısı sırasıyla, 80,8-115,9 cm arasında 5,9-18,3 cm 3,1-8,5 adet 65,6-154,2 adet 62,8-135,2 adet. Tohum verim değerleri SUS10 ve SUS1 genotiplerinde sırasıyla en düşük (38,2 kg/da) ve en yüksek (97,4 kg/da) olmuştur. Genotipler arasındaki farklılıklar, genotiplerin doğasında bulunan genetik potansiyel farklılıklardan ve test edilen ortamlarda ortaya çıkan fenotipten kaynaklanabilir. Sonuç olarak, SUS1 genotipi Siirt koşullarına iyi uyum sağlamıştır. Dallanma sayısı, en yüksek verimin en düşük dal sayısından alındığı ve dallanma tohum verimini olumsuz etkilemiştir. Sonuç olarak, susam türlerinin Siirt ekolojik koşullarında iyi tohum verimi ile yetiştirilebileceği belirlenmiştir.