Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Yazarlar: ["Gülümser DURHAN"]
Konular:-
DOI:10.30561/sinopusd.1232957
Anahtar Kelimeler:Rousseau,Aydınlanma,Akıl,İnsan
Özet: Aydınlanma Dönemi düşünürü olan Jean-Jacques Rousseau, kendi döneminin düşünce anlayışına karşı olan negatif tutumuyla, aydınlanmaya, kendi döneminin filozoflarına, düşünce zincirine karşı olan ağır eleştirileriyle karşımıza çıkmaktadır. Aydınlanmayla birlikte, doğal halde bulunan insanın bozulduğuna, yozlaştığına, duygularını göz ardı etti-ğine, tutsaklığına bilim sanat veya eğitim gibi kurumlarının etkisi nedeniyle kendine ya-bancılaştığına vurgu yapan Rousseau, bu tutum ve sert eleştiriyle dönemin aykırı sesi olarak dikkat çekmektedir. Aklın ön plana çıktığı aydınlanma dönemi, aklını dayanak alan, kendi akıl gücünün far-kındalığına varan, kendi davranışlarının sorumluluğunu üstelenen, başkasının kendisini yönlendirmesine olanak tanımayan ve aklını kiraya vermemiş bir insan modelini salık vermektedir. İnsanın hayatına anlam katan ve yapıp etmelerini düzene koyan evrensel bir akıl gücüdür. Eğer insan aklı, bağıl düşüncelerden, bağnazlıktan, makul veya mantıklı temeli olmayan gelenek görenek, töre gibi örf ve adetlerden kurtulursa o insanın kendisi de kurtuluşa ermiş demektir. Dolayısıyla aydınlanma düşüncesinde akıl, insanı düşmüş oldu-ğu kötü durumlardan kurtaracak, hata yapmasını engelleyecek temel bir yol göstericidir. Rousseau’ya göre böylesi bir insan anlayışı öne sürmek, insanın bencilleşmesine, doğal haldeki insanın bozulmasına, insanın tabiatı gereği olan yapısına yabancılaşmasına se-bebiyet vermektedir. Bu durumda yabancılaşan insanın yapıp etmelerinde ve hayatında bozulmalar olmaktadır. Zira böyle bir durumda özgürlük ortadan kalkmış ve eşitsizlikler doğmuştur. Bu şekildeki bir toplumda mülkiyet fikri ve iş bölümü ayrımı gibi hususlar da ortaya çıkmıştır. Tüm bu sebeplerin esas temeli, duygulardan ziyade akla verilen önemden kaynaklanmaktadır. Bu sebeple Rousseau, aklın yüceltilmesi ve duyguların bir kenara bırakılmasıyla insanın özünden kopuş yaşadığını savunmakta ve aydınlanmayı özelinde aklı eleştirmektedir. Dolayısıyla çalışmamızın amacı, Rousseau’nun insan aklına olan insani ve toplumsal boyuttaki olumsuz tavrına dikkat çekmektir.