Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Yazarlar: Doğan FIRINCI
Konular:Sosyal
DOI:10.30561/sinopusd.735948
Anahtar Kelimeler:Meçhûl ecvef fiil,Fonetik,Ecvef fiil,İşmâm,İ‘lâl
Özet: Fâili ma‘lûm emsallerine göre hareke değişimine uğrayan meçhûl fiillerin harfleri arasındaki uyumun tekrar sağlanması için fiilde bir takım değişiklikler meydana gelir. Fiilin fonetik yapısını değiştiren bu durum hareke boyutunda kalabildiği gibi i‘lâl ve ibdâle de sebebiyet verebilir. İşte bu çalışmada meçhûl ecvef fiillerde, sahih sâlim fiillere göre gözlenen i‘lâl ve ibdâlin Arap dilinde ve Kur’ân-ı Kerîm âyetlerinin tilâvetindeki fonetik farklılıklar irdelenmiştir. Bu amaçla Kur’ân-ı Kerîm âyetleri üzerinde yapılan tarama yöntemiyle tespit edilen fiiller, Arap dili klasik kaynakları ile yakın dönem dil çalışmaları esas alınarak değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda, meçhûl ecvef fiillerde, illet harfleriyle bitişik gelen damme ve kesranın sebep olduğu i‘lâlin farklı üç fonetik yaklaşımla çözümlenerek dile uygunluk kazandırıldığı görülmüştür. Bu durumun, harflerin asıllarını ve manalarını doğru belirtme gayretinin yanı sıra oluşabilecek iltibasın önüne geçme kaygısından kaynaklandığı anlaşılmıştır. Ortaya konan üç farklı telaffuz içerisinde ecvef fiillerin kesralı kullanımıfasih kabul edilmekle birlikte iltibasın söz konusu olduğu her durumda işmâm yapılmasına ve Kur’ân-ı Kerîm tilâveti dışında dammeli okuyuşa ruhsat verildiği de tespit edilmiştir.