Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

Yazarlar: Tuğba KARA, Muhammet Servet İPEK

Konular:Sosyal

DOI:10.30561/sinopusd.563997

Anahtar Kelimeler:Sinop,Mahalle,Nüfus defteri,Doğum,Ölüm

Özet: Nüfus defterleri Osmanlı’nın son dönem demografik yapısının belirlenmesi bakımından kullanılacak temel kaynaklar arasında yer alırlar. Defterlerde kayıtlı olan veriler, Osmanlı nüfusunu çeşitli yönleriyle ele alma imkânı sunar Nüfus defterlerinden hareketle doğum-ölüm oranları, mahalleler ve şehirlerarası hareketliliği inceleme olanağı vardır. Sadece sayım yapılan ilin nüfusunu içeren nüfus defterleri üzerinde yapılacak daha geniş kapsamlı çalışmalarla Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyıl şehirlerinin yaklaşık nüfus verilerine ulaşılabilir. Ayrıca belirlenen nüfusun sosyal ve ekonomik durumlarına dair tespitler elde edilebilir. Bu çalışmada 19. yüzyılda Sinop şehir merkezindeki Müslüman ve gayrimüslim halkın demografik yapısıyla birlikte sosyal ve ekonomik durumunu ortaya koymak amaçlanmıştır. Çalışmada mahallelerdeki kişilerin isim, aile ismi, meslek durumları, nüfusun yaşlara göre dağılımları gibi konular ele alınmıştır. Ayrıca nüfusun şehir dışı ve şehir içi hareketliliği incelenmiştir. Bunlara ek olarak Sinop Kalesi topçu neferlerinin de yazıldığı bu defterde bunların genel nüfus içindeki oranlarına değinilmiştir. İncelediğimiz dönemlerde Sinop’ta Müslümanlar ve gayrimüslimler bir arada yaşamakta olup tipik bir Osmanlı liman şehri görünümünü yansıtmaktadır. Sinop şehir merkezindeki nüfus üzerine yapılan bu çalışmada kaynak olarak 827 Numaralı Sinop Nüfus Defteri kullanılmıştır. Yine bazı bilgiler için 946, 947, 948 numaralı defterlerden de istifade edilmiştir. İncelenen 827 numaralı nüfus defteri 946, 947 ve 948 numaralı defterlerdeki kayıtlara nispetle düzensiz olmasına rağmen bu defterlerde olmayan bazı bilgileri ihtiva etmektedir. Örneğin ölüm, doğum, şehir dışına gidiş, geri dönüş gibi veriler diğer üç defterde bulunmamasına rağmen 827 numaralı defterde mevcuttur. 

---