UMDE Dini Tetkikler Dergisi
Yazarlar: ["Hasan KILIÇ"]
Konular:-
DOI:10.54122/umde.1193806
Anahtar Kelimeler:Fıkıh,Helal,Haram,Yiyecek,Hayvan,Habîs,Tayyib
Özet: İnsanın hayatı gıdalara bağlıdır. Bunlar da başlıca olarak; hayvanlar, bitkiler, madenler olmak üzere üçe ayrılır. Şârî fıtrata uygun, hoş, güzel, sağlığa faydalı yiyecekleri meşru kılmıştır. Bu şekilde olanlar nasslarda tayyib/tayyibât şeklinde geçmektedir. Fıtrata aykırı, pis, sağlığa zarar veren gıdalar haram kılınmış olup bunlar ise habîs/habâis şeklinde geçmektedir. Bitki kökenli yiyeceklerde fazla bir ayrıntı ve ihtilaf olmadığı için ulema daha çok hayvansal gıdalar üzerinde durmuştur. Bu bağlamda nasslarda az olduğu için haram olan gıdalar zikredilmekte ve haramı tespit için genel kaideler konulmaktadır. Ancak söz konusu nassların yoruma açık olması ve konuyla ilgili neredeyse her başlıkta delil olarak zikredilen el-A‘râf 7/157. âyette geçen habâisi tespitte mezheplerin dikkate aldığı ölçülerin farklılaşması habâis kapsamına giren yiyeceklerin mezhepten mezhebe değişmesine yol açmış, bir mezhepte habîs kabul edilen diğerinde tayyib sayılabilmiştir. Bu kavramlar hayatın her alanını kapsamaktadır. Bununla birlikte en önemli ve sürekli olan ihtiyacımızın yeme-içme olması, gün geçtikçe yiyeceklerin hem isim hem içerik açısından değişmesi ve yeni gıdalar üretilmesinden dolayı çalışmamızı bu iki kavramla ilgili olacak gıdalarla sınırlı tuttuk. Çalışmamızda kaynaklarda ağırlıklı olarak incelendiği üzere hayvanları ele aldık. Çalışmamıza habâis ve tayyibât kavramlarını tahlil etmekle başladık. Nasslarda bu iki kavramın nasıl işlendiğine yer verdik. İslam’ın genel prensibi olarak helal/temiz/tayyip olanlar çok olup pis/habîs olanlar sayılı ve sınırlı olduğu ve hikmet-i ilahî ve aklıselim gereği az olanı tespit etmek olduğu için habâis kavramının kapsamına giren hayvanlara, bu hayvanların habîs olma yönlerine ve mezheplerin konuyla ilgili esas aldıkları temellere ve görüşlerine temas ederek değerlendirmelerde bulunduk.