Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi
Yazarlar: Ayten AKCAN
Konular:Eğitim, Bilimsel Disiplinler
DOI:10.53047/josse.993521
Anahtar Kelimeler:Skhyts,Horseman tribes,Steppe,War,Civilization
Özet: Atın ehlileştirilmesi ve attan ekonomik, sosyal, askeri ve zamanla kültürel manada yarar sağlanması, bir manada insanlığın hizmetine sunulması tarihteki önemli hadiselerden biridir. Bu konu ile ilgili farklı görüşler olmasın rağmen, kültür tarihçileri atın ilk defa ehlileştirilmesi meselesinde en büyük rolün Türklerin olduğu görüşüne katılmaktadırlar. Türklerin atı bir binek hayvanı olarak kullanması esasen bir kültür atılımıdır. Türk kültürünün ortaya çıktığı Kuzey Çin ve merkezi İç Asya, uçsuz bucaksız otlaklar, geniş bozkır arazisi düşünüldüğünde atın zamanla hem kendine hem de Bozkır Kültürüne dinamizm getirdiği aşikardır. MÖ 8. yüzyıl ile MS 3. yüzyıl arasında Avrupa’nın doğusu, Tanrı Dağları ve Fergana Vadisi’ni içine alan bölgede bozkır hayatı yaşayan, Türklerin ataları olarak kabul gören İskitler, o dönem insan ve hayvan arasındaki güçlü bağlantının en güzel örneği olmuşlardır. Hippokrates İskitlerden bahsederken yanlarında her daim bir atın olduğunu, at üzerinde düşmanla cenge tutuştuklarından bahseder. Herodotos, Strabon, Xenophon gibi eski dönem tarihçileri ve coğrafyacıları da bugüne ulaştırdıkları bilgilerle onları “atlı kavim” olarak tanımlamışlardır. Bu bilgilerin sağlamasını yine Asur ve Urartu yazılı kaynaklarından da yapabiliyoruz. Atı ustalıkla kullanmayı dünyaya öğreten, at ile ilgili birçok bilgi ve beceriyi gösterebilen İskitler, gittikleri her coğrafyada da atın askeri amaçlı da kullanılabileceğini bölge kavimlere göstermişlerdir. Strabon kaynaklarında verdiği bilgilerde özellikle “at terbiyesi”nden bahsetmiş, aynı zamanda İskitlerin ata duydukları sevgi ve saygıya da yer vermiştir. Arkeolojik bulgular ve dönemin yazılı kaynaklarının verdiği bilgiler ışığında bu çalışma; İskitlerin askeri, siyasi, sosyal ve dini yaşantılarında at figürünün nasıl kültürel bir zenginliğe temel oluşturduğu sorusuna cevap aramak adına yapılmıştır.