Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Yenidoğan Dergisi
Yazarlar: M. Arif AKŞİT
Konular:Pediatri
Anahtar Kelimeler:Vitamin ve mineral eksiklikleri,Beslenme,Genel sağlık yaklaşımları
Özet: Vitamin ve mineraller, bir canlının temel metabolizması, büyüme ve gelişmesi için gerekli elzem maddelerdir. Protein, yağ ve karbonhidratların metabolizması için önemlidirler. Vitamin ve minerallerden özellikle yağda eriyenlerin fazla verilmesi ile sorunlar oluştuğu ifade edilmiş ise de, yaşamda temel olan yeterli ve dengeli olarak alınmasıdır. Suda eriyenlerin fazlasının zararlı olmadığı belirtilse bile, fazla almanın da bir bilimsel temeli, olguya göre bir gerekçesi olmalıdır. Birçok bilim dışı, algılara dayalı olarak yayınların olduğu ve bilimsel dayanaktan yoksun, sadece varsayımlara göre öneriler ve yaklaşımlar yapıldığı göz önüne alındığına bu yazı ile bir ilkeleşme boyutunun, konunun bilimsel temellerinin vurgulanması amaçlanmıştır. Her ilaç toksiktir, bunu medikal kullanılabilir yapan hekimlerin ilacı, farmakodinamik, farmakokinetik ve farmasitik özellikleri ile uygulamalarıdır. Aynı şekilde, şeker, tuz ve su da bireye özgü kullanılmaz ise dengesiz ve aşırı olur ise zararlı olacaklardır. Bilim bunların yeterli ve dengeli şekilde getirilmesidir, yoksa genel kavram olarak ele alınması olarak yorumlanmaz. Her canlının gereksinimleri temelinde yaklaşımlar farklılık göstermektedir. a) Tedavi amaçlı olarak yüksek dozun verilmesi. Hekimlerin reçetesi ile verilmesinin gerektiği ve gıda katkısı olarak değil, ilaç şeklinde preparatların tedavi olarak verilmesi açık ve nettir. Burada bu eksikliğin neden olduğu da ayrıca sorgulanmalıdır. b) Destek yaklaşımları. Gereksinimlerin artması, örneğin bazı şartlarda oluşması ile gebelik ve emzirmede gerekenler mutlaka verilmelidir. Bunların da bilimsel bir dayanak ve gerekçeleri vardır, algılara göre gebe iki canlıdır gibi yaklaşım öngörülmemelidir. c) Günlük mutlaka alınması gereken miktar. Bunların yiyeceklerle alınması genel olarak ifade edilse de, zamanımızda besin hazırlama sırasında oluşan kayıpların giderilmesi için, destek vitamin ve mineral katkılarının, özellikle bebek, çocuk ve gebe gibi özel durumlarda besinlerde olmasına özen gösterilmelidir. Özel yaklaşım yapılmayan besin hazırlamalar sırasındaki işlemler ile vitamin ve mineral kayıpları nedeniyle yetersiz boyutta olacağı belirgindir. d) Yemek hazırlama işlemleri sırasında kayıplar veya biyolojik kullanılmama durumları belirtilmelidir. İnek sütünde daha yüksek kalsiyum vardır ama anne sütündeki daha etkin emilir ve faydalıdır gibi. Ispanaktaki demirden yararlanamayız gibi hususlar bize kapsadığı kavramı değil, faydalanılan boyutun önemini gündeme getirmektedir. Bu konuda hekim ve hemşire temelinde hastaya yönelik ötesinde, beslenme konusunda uzmanlık eğitimi alan diyetisyenler olduğu, bireylere onların önerileri dikkatlerden kaçmamalıdır. Outline