Geriatrik Bilimler Dergisi
Yazarlar: Emine SEZGÜNSAY, Tülay BAŞAK
Konular:Tıp
Anahtar Kelimeler:Basınç yaralanması,Hemşirelik,Yaşlı,Risk değerlendirmesi
Özet: Uygun bakım planlamaları ile önlenebilen basınç yaralanmaları, özellikle fiziksel olarak sınırlı veya yatağa bağımlı yaşlılarda yaygın bir sağlık problemidir. Yaşın ilerlemesi sonucu diğer tüm organ sistemlerinde olduğu gibi, derinin tüm düzeylerinde yaşlanma ile ilişkili değişiklikler oluşur. Hareketsizlik, beslenme eksikliği ve çoklu sistemlerdeki bozulmaların kronik hastalıklarla birleşmesi neticesinde yaşlılarda yaşlanan cildin kırılganlığı artmaktadır. Demans, serebrovasküler hastalık veya Alzheimer hastalığı gibi nörolojik hastalıklarda gözlemlenebilen değişik düzeylerdeki duyusal algılama bozuklukları, ajitasyon veya mobilizasyon bozuklukları yaşlı bireyin basınç yaralanması riskini arttırır. Bunun yanında mikroorganizmalara karşı koruyuculuğun, kollajen yapımının ve immün yanıtın azalması yaşlı bireyde basınç yaralanmalarının oluşumunu tetikleyen ve yara tedavisini olumsuz etkileyen ek faktörlerdir. Yaşlılarda basınç yaralanması riskini arttıran bir diğer faktör ise malnütrisyondur. Gerek ev ortamında gerekse sağlık hizmeti sunan kurumlarda yaşlı bireyde malnütrisyon gelişme ihtimali yüksektir. Enerji ve sıvı alımındaki yetersizlikler, vitamin ve mineral eksiklikleri ile birleşerek doku bütünlüğünün devamlılığının sağlanmasını olumsuz yönde etkiler. Basınç yaralanmaları meydana geldiğinde tedavisi zor ve maliyetlidir. Oluşan yaralanma hastanın ve hasta yakınlarının günlük yaşamını etkileyen ve hastayı sosyal izolasyona sürükleyebilen bir problem haline gelebilmektedir. İleri evre basınç yaralanmaları kronik yaralar halini alarak yaşamının kalan kısmında yaşlı bireyin rehabilitasyon ihtiyacını arttırabilir. Yaşlı bireyin basınç yaralanması bakımı; hastanın, hasta yakınlarının ve sağlık hizmet sunucularının iş yükünü arttırırken, maddi kayıplara neden olmaktadır. Yaşlılarda basınç yaralanması yaklaşımının birinci basamağı basınç yaralanmalarının oluşmadan önlenmesidir. Önlemenin anahtarı ise yaşlı bireylerin basınç yaralanması riski oluşturan faktörleri doğru şekilde tanımlamak, kanıta dayalı önleyici bakım tedbirlerini planlamak ve uygulamaya sokmaktır. Bu makalede cilt yaşlanması, yaşlılığa eşlik eden hastalıklar, bilişsel bozukluklar, beslenme yetersizlikleri gibi yaşlılarda basınç yaralanması gelişimine neden olan risk faktörleri incelecektir.