International Journal of Social And Humanities Sciences

Yazarlar: Derya ŞAHİN

Konular:Sosyal

Anahtar Kelimeler:Sanat,BedSanatı,Toplumsal cinsiyet,Performans,Orlan

Özet: 20.yüzyılın ikinci yarısında disiplinlerarası özelliğiyle dikkat çeken ve ancak 1970’lerde başlı başına bir tür olarak kabul edilmeye başlanan Performans sanatı, “Beden Sanatı”, “Happening”, “Aksiyon” gibi çeşitli başlıklar altında gündeme gelmiş, Fluxus, Feminist Sanat, Arazi Sanatı gibi farklı akımlar dahilinde de uygulanmıştır (Antmen,2008: 219). Kişiyi duygusal aşırılıklardan arındırıp topluma uyumlu bireylere dönüştürmeye çalışan psikanaliz teknikleri, özellikle katharsisi, beden sanatçılarının eylemlerinde görmek mümkündür. Hep ötelediğimiz duyguları, Beden sanatçıları performanslarında “şok” öğesi yaratacak bir şekilde ortaya koyar ve izleyiciyi belli kavramlar üzerinde yeniden düşündürmeyi hedeflerler. Tüketim kültüründe mükemmel olarak kurulmaya çalışılan “beden”, Beden sanatçılarının eylemlerinde yakma, kesme, vurma gibi şiddet içeren eylemlere maruz bırakılır. Beden Sanatında Orlan’ın yeri diğer sanatçılardan farklıdır. Lokal anesteziyle gerçekleştirilen performanslarında Orlan, erkek iktidarının güzellik kavramını, modern toplumlarda  kadın öznenin kuruluşunu eleştirmek için bir dizi estetik ameliyatla vücudunu özellikle de yüzünü yeniden biçimlendirir. Orlan’ın çalışmalarında vücut, değiştirilemezlik ya da kabul gören stile göre değiştirilebilirlik özelliğini kaybederek, tamamen sanatçının himayesinde şekillenerek toplumsal bir tartışmaya açılmıştır. Bedenin bir anlatım aracı olarak kullanıldığı Orlan’ın performansları,  toplumdaki kadın bedenini, güzellik, kimlik ve acı kavramlarını yeniden tanımlarken; kişisel haklar, özdenetim, özgürlük sınırları,  yaşam-sanat, izleyici-sanatçı gibi kavramları da sorgulamaktadır.   Orlan’nın sanatı üzerinden ele alınacak toplumsal cinsiyet ve bedene karşı şiddet eğilimleri çalışmanın ana hatlarını oluşturmaktadır.

---