Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
Yazarlar: Hakan KARAKEHYA
Konular:Hukuk
Anahtar Kelimeler:Dosya İncelemesi,Kamusal Menfaat,Avrupa insan hakları sözleşmesi,Ceza muhakemesi kanunu,Savunma hakkı
Özet: Cezai uyuşmazlıklar çözüme kavuşturulurken maddi gerçeğe ve hukuka uygun bir karar verilebilmesi, ancak muhakeme sırasında savunmaya iddia makamıyla eşit imkanların tanınması ve sanık haklarına riayet edilmesi ile mümkün olabilecektir. Bu bağlamda muhakeme sırasında sanığın adil yargılanma hakkına ilişkin gerekler göz önünde bulundurulmalı ve muhakeme bu gerekler doğrultusunda gerçekleştirilmelidir. Muhakeme sırasında savunma bakımından önem arz eden haklardan bir tanesi de dosya inceleme hakkıdır. Nitekim uyuşmazlık konusu olaya ilişkin olarak gerçekleştirilen faaliyetlerin belgelendiği tutanakların incelenebilmesi, iddianın ortaya koyacağı tezlere karşı savunmanın ileri süreceği antitezlerin hazırlamasında önemli bir rol oynayacaktır. Bu nedenle savunma bakımından büyük önem arzeden dosya inceleme yetkisi, Ceza Muhakemesi Kanununun (CMK) 153. maddesinde müdafi bakımından düzenleme altına alınırken; sanığın dosya inceleme yetkisine ilişkin bir düzenleme muhakeme kanununda bulunmamaktadır. Dolayısıyla hukukumuzda sanığın bizatihi dosya inceleme yetkisinin olup olmadığı bir belirsizlik arz etmektedir. Bu konuda doktrindeki ağırlıklı görüş ise, CMK’ da açık düzenleme olmaması nedeniyle sanığın dosya inceleme yetkisinin bulunmadığı, savunmanın bu hakkı sadece müdafi aracılığı ile kullanabileceği yönündedir. Biz bu çalışmamızda, Türk ceza muhakemesinde sanığın dosya inceleme yetkisinin bulunup bulunmadığını, kanunda ve uluslararası sözleşmemelerdeki düzenlemeleri göz önünde bulundurarak değerlendirmeye çalıştık. Bu bağlamda çalışma içerisinde öncelikli olarak dosya inceleme yetkisinin içeriği, bu hakkın savunma bakımından arz ettiği önem ve dosya inceleme yetkisine ilişkin hukuki düzenlemeler ele alınmış; daha sonra ise dosya inceleme yetkisine ilişkin düzenlemelerin normlar hiyerarşisindeki yeri incelenerek, bu düzenlemelerden çıkan sonuçlar tespit edilmiştir. Son olarak ise çalışma neticesinde ulaşılan sonuçlar özetlenerek çalışma tamamlanmıştır.