Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Yazarlar: Sururi AKTAŞ

Konular:Hukuk

Anahtar Kelimeler:Mutlak adalet teorisi,Nisbi ceza teorisi,Faydacı cezalandırma

Özet: İnsan toplumunun ortaya çıkmasından itibaren iyi (hayır-good) ve kötü (şerr-evil) düşüncesi diyalektik bir süreç içerisinde çarpışarak devam etmiştir. Hukuk bakımından kötülüğü belirleyen unsurlardan en önemlileri, bireysel hakların ihlali ve toplumsal düzenin bozulmasıdır. Öteden beri toplumlar bu iki kötülüğe karşı çeşitli biçimlerde karşı koymuşlardır. Kötülüğe karşı koyma biçimlerinden birisi de cezalandırmadır. Modern toplumlarda da cezalandırma sosyal düzeni sağlayıcı en önemli hukuksal araçlardandır. Cezalandırmanın amacı bakımından kabul edilen üç temel teori grubu söz konu-sudur. Bunlardan birincisi, kefareti (retribution) esas alan mutlak ceza teorileri; diğeri faydacılığı esas alan nisbî ceza teorileri ve üçüncüsü karma teorilerdir.Kefaret teorileri cezanın kendisini bizatihi amaç olarak gördükleri halde, faydacı teoriler cezayı başka amaçlara hizmet eden bir araç olarak görürler. Faydacı teoriler açısından cezanın amaçları arasında, suçların işlenmesinin önlenmesi (özel ve genel önleme) ve suçluların ıslahı olarak görülür. Faydacı ceza felsefesinin en önemli temsilcileri olarak Beccaria ve Benhtam zikredilebilir. Beccaria’nın faydacı ceza felsefesini Bentham daha da derinleştirerek ileri götürmüştür. Bu iki faydacı filozofun modern hukuk düşüncesi üzerinde etkileri büyük olmuştur. Cezayı bir kefaret ve başlı başına bir amaç olarak görenlerin başında Kant gelir. Modern hukuk sistemleri günümüzde bu iki ana teorinin bir sentezi biçimindedir. Anglo-Sakson hukuk teorisinde H.L.A Hart ve John Rawls uzlaştırıcı görüşü savunanların başında gelir.

---