TÜRKBİTİG Kültür Araştırmaları Dergisi
Yazarlar: Ali ÇELİK
Konular:-
Anahtar Kelimeler:Nasreddin Hoca,Zekâ,Zekâ Selektörü,Mizah,Fıkra.
Özet: Bugüne kadar, Nasreddin Hoca’ya bağlanan fıkralardan gerçekte ona ait olanları tespit edebilmek için çeşitli ölçütler kullanılmıştır. Bunlardan en çok kullanılanlardan biri, üzerinde herkesin hemfikir olduğu özelliklere sahip bir Nasreddin Hoca tipi baz alınarak yapılan ayrıştırmadır. Bu metotta Hoca’nın toplumdaki yeri ve işlevi esas alınmış, hoca vasfına yakışmayan söz ve fiilleri taşıyan fıkralar ona ait sayılamamıştır. Hoca’ya ait fıkraların tespitinde izlenen diğer bir yol da yazılı kaynaklardaki fıkraların kronolojik olarak değerlendirilmesine dayanmaktadır. Bu çalışmada bugüne kadar denenmemiş yeni bir metot denenmiştir. Bu metodun esasını zekâ oluşturmakta, Nasreddin Hoca tipine bağlanan fıkralar zekâ düzleminde ele alınarak değerlendirmektedir. Çalışmanın ilk aşamasında bu fıkralarda ön plana çıkan zekâ çeşitleri tespit edilerek fıkralar buna göre tasnif edilmiştir. İkinci aşamada bir nevi zekâ selektöründen geçirilen bu fıkralardan hangilerinin Hoca’nın zekâ düzeyine ve çeşidine daha uygun olduğu araştırılmıştır. Üçüncü aşamadaysa elde edilen bulgular başta kronolojik metot olmak üzere diğer metotlardan faydalanılarak bu fıkra kümelerinin hangisi veya hangilerinin Hoca’ya ait olduğunun tespitine çalışılmıştır. Çalışmada, ilk eleği zekâ olan bir selektör kullanılmıştır. Bu selektörün diğer eleklerini bugüne kadar kullanılan diğer metotlar oluşturmuştur. Çalışmada asıl ayrıştırıcı unsur olarak zekâ alınmış, diğer metot ve uygulamalarsa matematikte olduğu gibi, bir problemin çözümünün doğru olup olmadığını belirleyen “sağlama” işlemi görevinde kullanılmıştır.