Tarihçi
Yazarlar: Ebubekir Güngör
Konular:-
Anahtar Kelimeler:Mektep,Medrese,Rus Okulları,Türkistan,Fergana.
Özet: Rus Çarlığının Türkistan’ı işgal etmesinden sonra kurduğu Türkistan Genel Askeri Valiliği bölgeyi idare etmiştir. Bu valilik beş eyaletten meydana gelmiştir. Coğrafi merkezi en fazla nüfusa sahip Fergana Eyaleti’dir. Türkistan coğrafyasındaki yerleşiklerin yoğun yaşadıkları merkezi şehirlerin bulunduğu bölge de bu eyalettir. Çalışmanın ana problemi, Fergana Eyaleti’nde Türk/Müslüman ve Rus/Hristiyan eğitim kurumlarının istatistiki verilerinin derlenmesi, bu bilgilerden yola çıkılarak durum tespiti yapılmasından ibarettir. Çalışmada Fergana Eyalet yönetiminin yıllık olarak yayınladığı, çoğunlukla komisyonlar tarafından oluşturulan sayısal veriler temel kaynak olarak kullanılmıştır. Zira yıllıklar, belirtilen dönem ve coğrafya hakkında amaçlanan sonuçlara ulaşmak için kullanılabilecek yegane kaynak niteliğindedir. Araştırmada, 1887-1913 yılları arası sistematik dönemlere ayrılarak elde edilen veriler tasnif edilmiştir. Değerlendirilen bilgiler ışığında Türk/Müslüman eğitim kurumlarından mekteplerin nüfus artışına paralel gelişme gösterdiği, işgalden 1913 yılına kadar okullaşmanın genel nüfusa oranının ortalama %3 olduğu anlaşılmıştır. Medreselerin bina ve öğrenci sayılarını koruduğu, ancak bölgenin nüfus artış oranına paralel bir artış olmadığı tespit edilmiştir. Rus/Hristiyan okullarının 1887’de %13 okullaşma oranından, 1913 yılına kadar nüfus artış oranının oldukça gerisinde kaldığı, 1913 yılında okullaşma oranına %2’ye kadar düştüğü görülmüştür.