Tarihçi
Yazarlar: Vural Öntürk
Konular:-
Anahtar Kelimeler:Büyük Selçuklular Devleti,Gurlular Devleti,Sultan Sencer,Sultan Alâeddin Hüseyin,Evbeh Savaşı.
Özet: Büyük Selçuklu Devleti sultanı Berkyarûk tahta çıktıktan kısa bir süre sonra 1097 yılında merkezi Merv olmak üzere Gazne sınırlarına kadar uzanan Horasan topraklarını Sencer’e iktâ etmiş ve böylece Sencer’in Horasan’daki meliklik devri başlamıştı. Bu dönem Gazneliler Devleti’nin gerileme sürecine tesadüf etmekteydi. Sencer, Gazneli hanedanı içerisinde meydana gelen taht kavgalarına müdahil olarak Behramşâh-ı Gaznevî’nin tahta geçmesini sağladı. Bu başarılı siyasetin karşılığında Gazneliler, Büyük Selçuklu Devleti’ne tâbi hale geldi (1117). Diğer taraftan yaklaşık 120 yıldır Gazneli hakimiyeti altında bulunan Gurlular Devleti de bu nedenle Selçuklu tabiyetine girmiş oluyordu. Gurlular, Sultan Sencer’in son zamanlarına kadar Selçuklular Devleti’ne karşı herhangi bir ayaklanma çıkarmadan yıllık vergilerini muntazaman ödediler. Gurlular Devleti’nin bağımsızlık sürecini başlatan Sultan Alâeddin Hüseyin’in tahta çıkmasından bir müddet sonra iki devlet arasındaki siyasî ilişkiler süratle yön değiştirdi. Alâeddin Hüseyin ilk olarak 1149 yılında Gazne’yi istila edip büyük bir katliam yaptı. Ardından Selçuklulara karşı isyan bayrağını açtı. Sonuçta taraflar 1152 (H.547) yılında Evbeh şehrinde karşı karşıya geldiler. Savaşı ezici bir üstünlükle kazanan Sultan Sencer, Büyük Selçuklu Devleti’nin kaybolan otoritesini de yeniden tesis etmiş oldu. Bu çalışmada Evbeh Savaşı ekseninde Gurlu-Selçuklu münasebetleri ele alınmıştır.