Tarihçi
Yazarlar: Behçet Kemal Yeşilbursa
Konular:-
Anahtar Kelimeler:Süveyş Kanalı,Birinci Dünya Savaşı,İngiltere,Türkiye,Mısır
Özet: Güçlü İngiliz muhalefetine rağmen, Süveyş Kanalı’nın inşasına 1859’da başlandı ve 1869’da Kanal trafiğe açıldı. Fakat Kanal finansal olarak ilk başlarda başarılı değildi. Hisseleri ilk kez 1875’te beklenen seviyenin üzerine çıktı. Ancak 1875’de Hidiv İsmail Kanal hisselerini İngiltere Hükümetine sattı. İngiltere 1882’de Mısır’ı işgal etti ve Kanalı kullanan diğer Avrupalı güçleri Kanal’dan geçişi düzenleyecek bir tür uluslararası kontrol mekanizmasının kurulması için toplantıya çağırdı. Bunun sonucunda 1888 yılında İstanbul’da bir sözleşme imzalandı. Böyleye, Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda, İngiltere’nin Mısır’daki fiili konumu, Sözleşmeyi imzalayan ve Savaş’tan yenik çıkan güçler tarafından tanındı. 1936 İngiltere-Mısır Antlaşması’nın 8. maddesi ve 1954 İngiltere-Mısır Anlaşması İngiltere’nin Kanal ile ilgili konumunu daha da netleştirdi. Zengin bir yabancı girişim olan Süveyş Kanal Şirketi, Mısır milliyetçileri için doğal bir hedefti. Bu nedenle, Temmuz 1956’da Başkan Nasır Şirketi kamulaştırdı. Kanalın millileştirilmesinin yarattığı sorunu çözmek için Amerika, Kanal’ı kullanan başlıca Batılı devletlerin katılımıyla Süveyş Kanal Kullanıcıları Birliği’nin kurulmasını sağladı. Bu Birlik, Mısır’ın keyfi eylemlerine karşı Kanal’ı kullanan ülkelerin çıkarlarını korumak için tasarlanmıştı. Ancak, 1958’de Şirket ile Mısır Hükümeti arasında bir anlaşmaya varıldığında, bu Birliğin bir işlevi kalmadı. Bu makalenin hazırlanmasında ana ve ikincil kaynaklar kullanıldı. Kaynakların çoğu İngiltere National Archive’den temin edilen belgelerden oluşmaktadır. Çalışmada referans olarak FO kodlamasıyla kullanılan belgeler daha önce the Public Record Office (PRO) olarak tanımlanan the National Archives katologlarında yer almaktadır.