Ankara Anadolu ve Rumeli Araştırmaları Dergisi
Yazarlar: ["Tülay KÖSEOĞLU"]
Konular:-
Anahtar Kelimeler:Bolşevik İhtilali,Türkistan,Milletler Siyaseti
Özet: Rusya eskiden beri “milletler zindanı” ismi ile ün kazanmış ülkedir. 1917 Şubat İnkılabı ile bu zindandan hürriyet dünyasına çıkılabileceğine inanıldıysa da ekseriyet yine kısmen eskisinden zor şartlar altında kaldı. Sovyetler Rusyası’nın en önemli meselelerinden biri milletler meselesi idi. Sovyetler Rusyası halkının yarısından çoğu millî mücadele vermekte idi. Kendi millî varlığını korumak için mücadele eden halklar Sovyetler Rusyası halkının yarısından çoğunu oluşturmakta idi. Sovyet hükümetinin millî siyaseti de işte bu öz varlığı için mücadele eden halkları Ruslaştırıp eritmek idi. Bolşevikler, 1917 Ekim İhtilali’nin ardından Çarlık Rusyası topraklarında yaşayan Rus olmayan toplulukları kendi taraflarına çekmeye çalıştılar. Bu amaçla, Kasım 1917'de Lenin ve Stalin imzası taşıyan kararname ile Rusya'da yaşayan tüm halkların eşit olduğunu ilan ettiler. Kararnamede, Rus olmayan milletlere Rusya’nın himayesinde, muhtar idareler kurma hakkını tanıdıklarını bildirdiler. Türkistan’da, 1917 ile 1920 yılları arasında özerk ve bağımsız cumhuriyetler kuruldu. Bolşeviklerin samimi olmadığı, kurulan bu muhtariyet hükümetlerin ve bağımsız cumhuriyetlerin kısa sürede Bolşevik güçler tarafından silah zoruyla ortadan kaldırılmaları sonucu anlaşıldı. Asya Rusyası’ndaki halklara Marksizm gibi araçlarla hükmetmeye çalıştılar. Türklük bilincini çok iyi bilen Stalin, Türklerin bir daha birleşmemeleri için Türkleri boy (urug) ve kabilelere ayırarak her birine farklı bir dil vererek alfabelerini değiştirmeye karar verdi. Bu planın ilk aşamasını; Türkistan’ı beş etnik Sovyet cumhuriyete bölmek oluşturdu. Bolşevikler, "önce böl sonra yönet" prensibine dayanıp, 1924 yılında millî sınırlar siyasetini takip ederek, Türkistan'ı kabile cumhuriyetlerine böldüler. “Türk” ve “Türkistan” kelimelerinin millî kimlik unsuru olarak kullanılmasını yasakladılar. Eski Çarlık Rusyası’nın tatbik ettiği siyaset, Bolşevik Rus ruhunda bir şekil aldı ve buna karşı millî güçler de harekete geçtiler. Bu çalışmada; 1917 Bolşevik Devrimi’nden sonra Sovyetler Birliği’nin kurulması ile birlikte Bolşeviklerin Rus olmayan halklara yönelik iki dünya savaşı arasında uyguladıkları milletler siyaseti incelenecektir.