Kültür Araştırmaları Dergisi

Yazarlar: Serkan KÖSE

Konular:Folklor

Anahtar Kelimeler:Baykuş,Türk inanç sistemi,Türk halk anlatıları,Algı ve tasarım,Değişim ve dönüşüm

Özet: İnanç odaklı halk bilim unsurları sosyo-kültürel belleğin önemli anlam alanlarından birini teşkil etmektedir. Toplumlar yeni kültür ve medeniyete girdiklerinde eski inançlarını kolay bir şekilde kaybetmezler. Özellikle geleneksel toplumlar, kutsal olarak gördükleri şeyleri yeni inanç değerleriyle yeniden üretmişlerdir. Doğada bulunan nesnelere yüklenen anlamlar da bu kutsallığın bir yansımasıdır. Bu bağlamda özellikle gökyüzünü Tanrı olarak gören toplumlarda görüldüğü gibi Türklerde de kuşlar önemli işlevlere sahiptir. Doğanın bir parçasını teşkil eden kuşlar, Türklerin mitik düşüncelerinden itibaren varlığını göstermiştir. Kuşlara yüklenen anlam, özellikle baykuş özelinde olumlu ve olumsuz ikilemde görülmektedir. Baykuş mitlerden efsane, halk inançları ve ritüellere kadar halk biliminin birçok üretimi içerisinde yer almaktadır. Bu çalışmada, Türk inanç sisteminde baykuşa yüklenen anlam tartışılacaktır. Çalışmanın ana ekseni, baykuşu olumlu ve olumsuz algılamanın kültürel ve inançsal arka planı üzerine kurulmuştur. Çalışmadaki veriler, literatürde yer alan mitoloji ve efsane metinleriyle halk inançlarından elde edilmiştir.  Bununla birlikte halk şiirinden ve atasözlerinden de istifade edilmiştir. Makaledeki amaç, baykuşun geleneksel toplum algısında değişim-dönüşümünü yorumlayıcı bir şekilde ortaya koymaktır.

---