Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi
Yazarlar: Sibel Silici
Konular:-
Anahtar Kelimeler:Rhododendron,Zehirlenme,Grayanotoksin,Bal
Özet: Rhododendron, kuzey yarım kürenin büyük bir kısmını kaplayan vasküler bitkilerin en büyük cinslerinden biridir. Türkiye’de deniz seviyesinden 3200 m yüksekliğe kadar yayılış gösteren R.ponticum, R.luteum, R.ungernii, R. smirnovii ve R. caucasicum olmak üzere 5 türü ve bu türlere bağlı 12 taksonu bulunmaktadır. Halk arasında “ağu” (zehir) yada komar olarak adlandırılan orman gülleri Batı Karadeniz’den Doğu Karadeniz’e kadar sahil ormanları veya orman arasındaki açıklıklarda geniş bir yayılışa sahiptir. Rhododendron türlerinde çoğunluğu flavonoid ve diterpenlerden oluşan 208 bileşik tanımlamıştır. Rhododendron türlerinin çoğu geleneksel Çin tıbbında artirit, akut ve kronik bronşit ve astım tedavisinde kullanılmıştır. Rhododendron bitkilerinde bulunan ana toksik bileşik grubu kollektif olarak grayanotoksinlerdir. Bal zehirlenmesi, diğer isimleri Rhododendron zehirlenmesi yada deli bal zehirlenmesi olarak bilinmektedir. Deli bal zehirlenmesi Rhododendron türü bitkilerin çiçeklerinden beslenen arılar tarafından oluşturulan balın yenmesiyle meydana gelir. Bugüne kadar bu zehirlenme durumu ile ilgili vakaların büyük çoğunluğu Türkiye’dendir. Bal zehirlenmesinin teşhis ve tedavisinin iyi anlaşılması hem etkin ve erken tedavi için hem de gereksiz tedavi masraflarının yapılmaması için önem kazanmaktadır.