Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi
Yazarlar: ["Arzu AYTEKİN", "Aşkın BAHADIR"]
Konular:-
Anahtar Kelimeler:Michel Foucault,Rene Magritte,Benzeyiş ve Andırış,Dilsel Belirsizlik,Çağdaş Sanat,Bu Bir Pipo Değildir,İmgelerin İhaneti
Özet: Foucault’un Velazquez’in Nedimeler tablosundan etkilenerek ortaya koyduğu ‘Kelimeler ve Şeyler’ kitabını, Gerçeküstücü (Sürrealist) sanatçı Rene Magritte okumuş, bu kitaptan etkilenerek ‘İmgelerin İhaneti’ adlı resmini ortaya koymuştur. Kendi yazdığı kitaptan üretilen bir resmi gören Foucault ise, ‘İmgelerin İhaneti’ adlı resim üstüne ‘Bu Bir Pipo Değildir’ adlı kitabını ortaya koymuştur. Foucault bu kitapta, Magritte’in sanatı üzerinden, dil-gerçeklik ilişkisini sorgulamaktadır. Bu kitapta, Foucault, sanat için benzeyiş ve andırış kavramlarını ortaya koymaktadır. Bu iki kavram, Foucault ve Magritte’in dilsel yapıyı eleştirmesinden ortaya çıkmıştır. Foucault bunu kuramsal yönden yaparken, Magritte sanatsal açıdan bu eleştiriyi gerçekleştirmektedir. Bu dil-gerçeklik analizinde Magritte’in eserini ele alan Foucault, ortaya koyduğu bu iki kavramla hem dilsel yapı analizini hem de sanatçının eserinin bu iki kavramla değerlendirmesini yapmıştır. Magritte’in ortaya koyduğu ‘İmgelerin İhaneti’ ve ‘İki Gizem’ adlı iki eser döneminde çok tartışılmış; sonrasında da birçok kuramcı ve sanatçı bu eserlere atıf yapmış ya da etkilenerek çalışmalar ortaya koymuştur. Özellikle çağdaş sanatta eserle dilsel sorgulama biçimi bir üslup haline gelmiş, izleyici de bu sorgulamaya dahil edilerek Magritte’in yapmaya çalıştığı felsefeci/sanatçı kimliği oluşmuştur. Bu bağlamda, araştırmada, Foucault ve Magritte ilişkisinde ortaya çıkan benzeyiş ve andırış kavramları açıklanmakta, dilsel-gerçeklik sorgulamalarına sahip çağdaş sanat örnekleri üstünde benzeyiş ve andırış kavramları analizi yapılmaktadır. Araştırmada amaç; Magritte’in sanatsal dilde ortaya koyduğu dilsel belirsizlik ve düşünsel sorgulamadan etkilenerek çağdaş eserler ortaya koyan sanatçıların tespitini yapmak ve Foucault’nun benzeyiş ve andırış kavramları bağlamında bunları değerlendirmektir. İlgili yayın ve literatür incelendiğinde, çağdaş sanatsal ürünlerde bu tür analiz konusunda sınırlı kaynağa ulaşılmış olması araştırmanın problem durumunu oluşturmaktadır. Bu amaçla, araştırmada, Magritte’in dilsel belirsizliği ortaya koyduğu çalışmalarının ve düşünsel boyutunun, daha sonra Foucault’nun düşünceleriyle benzeyiş ve andırış kavramları, dilsel belirsizlik (kopukluk) ve çağdaş sanatta dilsel belirsizliğin bulunduğu eserlerde bu düşünsel yapının analizi yapılmaktadır.