Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi
Yazarlar: Muammer HARDAL
Konular:Beşeri Bilimler, Ortak Disiplinler
Anahtar Kelimeler:Şehitlik,Metafor,Algı,Bursa,Ortaöğretim Öğrencileri
Özet: Geçmişten günümüze din ve vatanın müdafaası için mücadele edip hayatını kaybedenler kültürümüzde çok değerli kabul edilmiş ve şehitlik mertebesine ulaştığı için kutsanmışlardır. Şehit, sadece onu tanıyanı değil tanımayan birçok insanı da ilgilendirmiş ve şehidin şahadeti toplumsal bir tepki oluşturmuştur. Kutsal değerler uğruna canını veren şehitler toplumun her kesimini etkilemiştir. Bu çalışmada ortaöğretim öğrencilerinin şehitliğe ilişkin algılarını metaforlar aracılığıyla belirlenmesi amaçlanmıştır. Belirtilen amaç için ortaöğretim öğrencilerinden “şehitlik” kavramına ilişkin metafor üretmeleri istenmiştir. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim (fenomenoloji) deseni kullanılmıştır. Araştırma katılımcıları, 2015-2016 eğitim öğretim yılında Bursa ilinde 6 farklı okulda (Anadolu Lisesi, Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, Spor Lisesi, Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi, Sosyal Bilimler Lisesi, İmam Hatip Lisesi) öğrenim gören 120 ortaöğretim öğrencisinden oluşmaktadır. Verilerin analizinde; kodlama ve ayıklama, örnek metafor listesi oluşturma, kategori belirleme, geçerlilik ve güvenilirliği sağlama ve metaforları nicel veri haline dönüştürme aşamaları takip edilmiştir. Katılımcılar, “şehitlik” kavramı hakkında 100 metafor üretmişlerdir. Elde edilen veriler içerik analizi tekniği ile analiz edilerek benzer metaforlar aynı kategoride toplanmıştır. Ortaöğretim öğrencilerinin “şehitlik” olgusu üzerinde geliştirmiş oldukları metaforlar; değerli bir olgu olarak şehitlik (%19), fedakârlık örneği olarak şehitlik (%17), yüksek bir mertebe olarak şehitlik (%17), ölümsüzlük örneği olarak şehitlik (%13), kahramanlık ve cesaret örneği olarak şehitlik (%9), sevgiliye ulaşma ve aşk örneği olarak şehitlik (%7), görev olarak şehitlik (%6), ayrılık ve acı örneği olarak şehitlik (%5), dini bir olgu olan şehitlik (%5) ve karmaşık bir olgu olan şehitlik (%2) kategorileri altında toplanmıştır. Belirtilen 10 kategori incelendiğinde,çok şehitlik olgusunun değerli olması yönünden öne çıktığı görülmektedir. Belirtilen kategorilerin sınıf ve cinsiyet bağlamında farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Kız öğrenciler değerli bir olgu olarak şehitlik kategorisine ilişkin daha fazla metafor geliştirmişken; erkek öğrenciler yüksek bir mertebe olarak şehitlik kategorisine ilişkin daha fazla metafor geliştirmişlerdir. 12’nci sınıfta öğrenim gören öğrenciler tüm kategorilere ilişkin metafor geliştirmişken; 9’uncu sınıfta öğrenim gören öğrenciler sevgiliye ulaşma ve aşk örneği olarak şehitlik ve karmaşık bir olgu olan şehitlik kategorilerine, 10’uncu sınıfta öğrenim gören öğrenciler dini bir olgu olan şehitlik, ayrılık ve acı örneği olarak şehitlik ve karmaşık bir olgu olan şehitlik kategorilerine ve 11’inci sınıfta öğrenim gören öğrenciler görev olarak şehitlik kategorisine ilişkin hiç metafor geliştirmemişlerdir. Sonuç olarak, öğrencilerin “şehitlik” ile ilgili yüksek düzeyde olumlu algılaya sahip oldukları belirlenmiştir.