Journal of International Eastern European Studies
Yazarlar: Serkan YAZICI, Canser OKUR
Konular:Tarih
Anahtar Kelimeler:Annuaire Oriental,Şark Ticaret Yıllıkları,Ordu,Ordu Sancağı
Özet: Osmanlı Devleti’nin son yüzyılı içinde ortaya çıkan Şark Ticaret Yıllıkları Cumhuriyet Döneminde de varlığını sürdürmüş, başta doğu Avrupa ülkelerini kapsayacak şekilde içerik olarak şehir şehir ayrılarak kimin ne ticareti yaptığı, neyin nerede bulunabileceği, şehirlerin temel düzeyde idari, kültürel demografik özellikleri gibi konularda bilgiler veren ticaret rehberleridir. Yaygın olarak bilinen adıyla Annuaire Oriental, ticari faaliyet içinde bulunanların isimleri aracılığıyla etnik unsurlarının tespitinde önemli ipuçları vermektedir. Fransızca olarak yayınlanan Osmanlı nevsalleri ya da salnameleri ile benzerlikler gösteren yıllıklar Osmanlı Devleti’nin son yarım asrından başlayarak Cumhuriyet Dönemi’nin ilk çeyreğine uzanan bilgi yelpazesi ile Türkiye’nin yaklaşık yüzyıllık sosyo-ekonomik tarihine farklı bir perspektiften ışık sunmaktadır. Bu çalışmada Annuaire Oriental kayıtları ışığında Ordu şehrinin Sultan II. Abdülhamit dönemi, II. Meşrutiyet Dönemi ve Millî Mücadele Dönemi olmak üzere üç dönemi incelenmiştir. Bu amaçla bu dönemlerden birer yıl esas alınarak bu senelere ait kayıtlar demografik, ticari ve sektörel açılardan grafik ve tablolarla incelenmiştir. Önce Trabzon Sancağı’na bağlı bir kaza olan, 1921 de Vilayet statüsüne kavuşan Ordu’nun sosyal ve ekonomik yaşamı bu yıllıklar esas alınarak incelendiğinde bu üç dönemde yaşanmış olan büyük sosyal olayların sonucuyla ekonomik yapı ve nüfus yoğunluğu büyük dalgalanmalar göstermiştir. Çalışma içerisinde yapılan analizlerin bir kısmı kayıtlarda isimleri geçenlerin isimleri üzerinden yapılan etnik ve dini çıkarımlara dayanmaktadır. Ermeni, Yahudi, Rum ve Müslüman adları karakteristik özellikler sergilediğinden büyük ölçüde tutarlı veriler sunan bu analiz ve yorumlarla Ordu’da iktisadi ve sosyal yaşamın bir dönemi geçirdiği dönüşümlerle bilim dünyasının ilgisine sunulmuştur.