Fiscaoeconomia
Yazarlar: Emek YILDIRIM-ŞAHİN
Konular:Sosyal
DOI:10.25295/fsecon.920029
Anahtar Kelimeler:Rusya,Gazprom,Doğalgaz,Enerji sektörü,Devlet şirketi
Özet: Enerji, insanlık tarihi boyunca insan yaşamı için hep önemli bir olgu olagelmiştir. Tarihte çeşitli dönemlerde çeşitli amaçlarla kullanılan çeşitli kaynaklardan elde edilen enerjiye olan ihtiyaç ise hep baki kalmıştır. Bu anlamda, enerji ihtiyacının maksimize olduğu moment ise sanayi devrimi ve sonrasında gün be gün gelişen ve tüm dünya sathına yayılan kapitalizmin ortaya çıkış sürecidir. Kapitalizmin özünü oluşturan meta zincirinin tamamlanması için elzem olan enerjiye duyulan gereksinim böylece basitçe gündelik yaşam ihtiyacından çıkıp tümden sistemin temel gereksinimlerinden biri haline gelmiştir. Günümüzde enerji kaynaklarına sahip olmak ise hem ulusal bazda hem de uluslararası bazda ekonomik ve siyasal anlamda önemli bir güce sahip olma anlamına da gelmektedir. Dünya üzerinde bu güce sahip olan ve çeşitli mecralarda bu gücün ekonomik ve politik veçhelerini dinamik bir biçimde kullanan ülkelerin başında Amerika Birleşik Devletleri ve Rusya Federasyonu gelmektedir. Bu iki ana ülkenin enerji üzerinden kurdukları işbirlikleri aynı zamanda ekonomik ve siyasal ittifakların da anahtarını vermektedir. Rusya’nın, Sovyetler Birliği’nden kalan ağır sanayi altyapısının yanısıra zengin yeraltı kaynaklarından elde ettiği bu gücü hem ulusal hem de uluslararası bağlamda aldığı her kararın, attığı her adımın dâhilinde görmek mümkündür. Bu hususta, Vladimir Putin’in başkanlık koltuğuna oturduğu 2000 yılı ve sonrasında özellikle enerji sektörü gözetilerek yapılan devletleştirme politikaları sonucunda bir devlet şirketi haline gelen ve her geçen gün dâhilinde barındırdığı sektörleri ve şirketleri arttırarak dünyanın önde gelen şirketlerinden birisi Gazprom’dur ve hem Rus coğrafyasındaki hem eski Sovyet coğrafyadaki hem de Avrupa ve Uzakdoğu coğrafyalarındaki hem de dünyanın geri kalanındaki etki alanı ekonomik olduğu kadar siyasal kararları ve müdahaleleri de içermektedir. Bu çalışma ile, Gazprom’un bu nitelikleri üzerinden Rusya için ulusal ve uluslararası bağlamda yeri ve öneminin ekonomik ve politik veçheleri irdelenmeye çalışılacaktır. Bu nedenle, ilk önce SSCB ve Boris Yeltsin dönemleri üzerinden bir tarihsel incelemeye gidilecek, ardından da ulusal ve uluslararası bazda Gazprom’un öneminin ekonomi-politik bir analizi yapılmaya çalışılacaktır.