Kurdiyat
Yazarlar: ["Kerem ENGİN"]
Konular:-
DOI:10.55118/kurdiyat.1203607
Anahtar Kelimeler:Hesaba hesabdaran,Rewşa hewa,Teqwîm,Miştê,Zimhêr,Debare.,Rewşa hewa,Teqwîm,Miştê,Zimhêr,Debare
Özet: Takvimin toplum hayatında önemli bir yer vardır. Toplumlar yaşam mücadelesini ve ekonomik faaliyetlerini vakitlerin değişmesine göre icra etmişlerdir. Vakitlerin değişmesi toplumların ekonomik faaliyetlerine fazlasıyla etki etmiştir. Her bölge yıllık faaliyetlerini bir takvime göre yapmıştır. Hakkâri bölgesi de yıllık hesabını Rumi takvime göre hesaplamıştır. Hakkâri bölgesinin hesabdarları ekonomik, rençberlik ve çalışma takvimlerini yıllık hava durumuna göre planlamışlardır. Kürtler gerek köylerde yaşamış olsun, gerekse şehirlerde yaşamış olsun, yılbaşından yılsonuna kadar, kendi hasapdarlarının tahmin etmiş oldukları hesaba göre hayata dair hazırlıklarını yapmışlardır. Göçebeler, köylüler ve muhkem dağların arasında hayatını geçirenler güneş, ay ve yıldızları kendilerine işaret olarak görmüşlerdir. Vakitleri bilinçli bir şekilde ve büyük bir dikkat ile hesaplamışlardır. Bahara çıkma, ot biçme, evleri yaylaya taşıma, kuzu kırpma, ot biçme, ot taşıma, tahıl biçme ve harman yapma işleri ve hatta düğün ve eğlenceler dahi bir takvime göre yapmışlardır. Eğer bu faaliyetler zamanında yapılmasaydı, onlar büyük bir badirenin içine düşmüş olacak, hayatlarında ciddi problemler ile karşı karşıya kalacak, açlıktan ve soğuktan hayatlarını kaybedecek, malları ve hayvanları telef olacaklardı. Hesabdarlar kar ve yağmurun yağışı, olası fırtınalar ve zemheriler hakkında tahminlerini yapmışlardır. Vakitlerin hesabı ve hava durumu ile ilgili olarak birçok söz ve hikâye söylenmiştir. Hakkâri bölgesinin hesapdarları da kendi bölgesinin hava durumuna göre tahminlerde bulunmuşlardır. Hesabdarların yapmış olduğu hesaba göre bir literatör oluşmuş ve Hakkâri’de kadim bir kültür meydana gelmiştir. Biz bu çalışmamızda Hakkâri bölgesindeki hesapdarların hesabı ve konu ile ilgili büyüklerin sözlerinden bahsedeceğiz.