Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi

Yazarlar: Hatice AYNUR, Fatma ŞEN

Konular:Edebi İncelemeler

DOI:10.34083/akaded.653182

Anahtar Kelimeler:I. Mahmûd,Klasik Türk edebiyatı,Hıfzî Ağa,Mecmûa,Târîh manzumesi,Rûznâme

Özet: Mecmûa çeşitli konu ve türdeki eserlerin kaydedilmesiyle meydana getirilmiş derlemedir. Edebî metinlerin toplandığı mecmûalar son zamanlarda klaâsik Türk edebiyatı araştırmacılarının yoğun çalıştığı yeni bir saha hâline gelmiştir. Mecmûalar derleyen(ler)inin edebî zevkini ve ait olduğu muhiti yansıtması bakımından önemli kaynaklardır, fakat genellikle mecmûaların derleyen(ler)ini ve tertip edildikleri tarihi tespit etmek kolay değildir. Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’nde (Revan 1977) bulunan ve Hıfzî Ağa (ö. 1173/1759-60) tarafından 1143-1144 (1730-32) tarihleri arasında derlenen bir mecmûa I. Mahmûd döneminin (1730-1754) edebî ve siyasiî tarihi hakkında önemli bir kaynak olması bakımından dikkat çekicidir. Zamanının tanımış hat üstatlarından meşk etmiş olan Hıfzî, I. Mahmûd’un sır kâtibi olarak Topkapı Sarayı’nda bulunduğu zamanlarda derlediği Mecmûa’sını iki kısma ayırmıştır. Birinci bölümde kendisinin de dâhil olduğu şairlerin şiirlerini bir araya getirmiştir. I. Mahmûd’un doğumu, derse başlaması, sakal bırakması, tahta çıkması, 1144 (1731) senesinin gelmesi ve padişah hakkında yazılmış çeşitli şiirlerden meydana gelen birinci kısımda 53 değişik şairin şiirlerine yer verilmiştir. Bu şiirlerin çoğunluğu Sultan’ın tahta çıkışı için yazılmış târîh manzumeleridir. Mecmûa’nın ikinci kısmında Hıfzî’nin yazdığı ve türünün ilk örneği kabul edilen mensur Rûznâme metni bulunmaktadır. III. Ahmed’in (salt. 1703-1730) tahttan indirilişi ile I. Mahmûd’un padişah olması sırasında İstanbul’da meydana gelen olaylar hakkında gün gün bilgi veren bu eser Patrona Halil İsyanı (1730) ile ilgili birinci elden kaynak olması bakımından önemlidir. İki bölüme ayrılan bu makalede Mecmûa’nın manzum olan birinci kısmı incelenecektir. Mecmûa’nın bir yazma eser olarak tanıtımı yapıldıktan sonra Hıfzî Ağa’nın mürettip ve yazar kimliği üzerinde durulacaktır. Hıfzî, şiirleri altı kısma ayırmıştır. Bu tasnifin ve şiirlerin incelenmesinden sonra şairler hakkında mevcut bilgiler verilecektir. Makalenin ikinci kısmında MESTAP projesine göre Mecmûa’daki şiirlerin listesi ve dökümü yapılacaktır.

---